Door Anne van Kessel
Lucas De Man is kunstenaar en hij maakt kunstprojecten om dialogen te voeren. Tijdens de Donordier-dialoog in NEMO geeft hij een lezing en gaat met het publiek in gesprek over het belang van dialogen.
Waarom doe je mee met de donordier-dialoog?
“Ik vind het belangrijk dat mensen kunnen verschillen van mening maar wel in dialoog blijven met elkaar. Met mijn organisatie Nieuwe Helden maken wij kunstprojecten met als doel een praktische, ethische dialoog te voeren. Ethisch omdat wij geloven dat we onze waarden continu opnieuw moeten definiëren in tijden waarin steeds weer nieuwe technische innovaties komen. Praktisch omdat het niet bij praten moet blijven maar we uiteindelijk ook iets moeten doen. Dialogen moeten tot acties leiden. Ik geloof niet dat je met een dialoog op zoek moet naar één waarheid. Het blijft constant zoeken.”
Hoe sta je tegenover mens-diercombinaties (zowel menselijke organen die in dieren ontwikkeld worden als dierorganen die naar mensen getransplanteerd worden)?
“Als je me vraagt of we alles op alles moeten zetten om patiënten aan nieuwe organen te helpen dan zeg ik ja. Maar we moeten nadenken over de consequenties. Komt er een illegale orgaankweek? Komt er een rare zwarte markt? Gaan mensen superorganen maken? Dat lijkt iets uit films maar er kan meer dan je denkt. Ik ben niet tegen technologie, maar voor een dialoog over wat we ermee gaan doen.”
In de toekomst kunnen we misschien dieren zo aanpassen dat hun organen, weefsels en cellen geschikt zijn om te transplanteren naar mensen. Stel je voor dat een mensenhart vanaf het begin ‘opgroeit’ in een varken, of dat we een varkensnier zo aanpassen dat hij naar een mens getransplanteerd kan worden. Het kan nog lang niet, maar wetenschappers doen er al wel onderzoek naar. Moeten we dit onderzoek ook in Nederland doen? Willen Nederlanders gebruik van deze techniek in de toekomst mogelijk maken om het tekort aan donororganen op te lossen? En hoe zit het dan met dierenwelzijn? Wat vinden Nederlanders van het aanpassen van dieren om er organen voor mensen in te laten groeien? Daarover gaat deze dialoog. Het donordierfestival is zondag 7 november, van 14.00-17.00, zowel online te volgen als fysiek bij te wonen in NEMO Science Museum Amsterdam (Let op: beperkte beschikbaarheid). Aanmelden is gratis maar wel vereist, en gaat via deze pagina.
Zou je zelf een orgaan willen dat in dieren is ontwikkeld, mocht je dat nodig hebben?
“Dat ligt eraan. Als ik het alleen krijg omdat ik tot een kapitaalkrachtige elite behoor, dan niet. Als het een democratisch besluit is om medische dieren te kweken, dan wel. We houden nu ook proefdieren. Ik hoop dat de vleesindustrie zal minderen. Waarom zouden we dan niet een aantal dieren houden voor medisch gebruik, mits de omstandigheden goed zijn? Over die omstandigheden moeten we het hebben. Dat vereist medische en ethische kennis en kennis over dierenwelzijn. Een praktische, ethische dialoog dus.”
Vind je het belangrijk dat we met elkaar in gesprek gaan over donordieren en waarom?
“Ja, de innovaties zullen we niet tegenhouden. De vraag is binnen welk waardekader we dit gaan bespreken. Wat vinden we belangrijk? Hoe luisteren we goed naar elkaar? Op die manier kunnen heel veel verschillende mensen samenleven. Zo niet, dan krijg je een situatie waarin je erbij hoort of eruit ligt, wat we nu al steeds meer zien gebeuren in de maatschappij. De taak voor wetenschappers is om duidelijk uit te leggen wat er speelt, wat er al kan en wat de gevaren zijn.”
Welke vraag of dilemma zou je tijdens de Donordier-dialoog willen inbrengen?
“Wat moet er geregeld worden zodat iedereen het gevoel heeft dat dit een interessante ontwikkeling is? Het gaat er niet om of mensen voor of tegen zijn, dat is niet interessant.”
Wat hoop je dat de dialoog oplevert?
“Begrip voor elkaar. Dat mensen echt naar elkaar luisteren en accepteren dat ze het niet met elkaar eens hoeven te zijn. En daarnaast een zoektocht. Dit is een van de wetenschappelijke innovaties die op ons afkomt en die zal zorgen voor een verschuiving van ons wereldbeeld. Wat betekent het om mens te zijn? Wanneer ben je nog mens en wanneer is een dier een dier? Wat is goed en slecht? Dat moeten we met elkaar uitzoeken. Ik hoop dat de dag een oefening in zoeken wordt, en niet in weten.”