Zo voorkom je als crimineel dat je wordt opgelicht door een crimineel

Op illegale online platforms handelen mensen anoniem met elkaar. Die anonimiteit zorgt ervoor dat je elkaar moeilijk kunt vertrouwen. Maar dat hebben ze met een aantal maatregelen getackeld. Welke dat zijn, leg ik uit.

9 maart 2021

Kennen jullie TripAdvisor nog? De website met reviews van restaurants en bezienswaardigheden over de hele wereld. Deze reviews zijn niet altijd echt. Soms worden mensen betaald om positieve reviews te schrijven om de reviewscore van bijvoorbeeld een restaurant op te krikken. Maar de verkoper en het aangeboden product, in dit geval het restaurant en het eten, bestaan. Althans, meestal. Een bekende en hilarische scam op TripAdvisor was The Shed at Dulwich. Oobah Butler, journalist, schrijver en filmmaker, wist met neppe reviews een niet-bestaand restaurant op nummer 1 te zetten in Londen. Dit was vrij onschuldig, maar er zijn ook mensen die niet-bestaande producten aanbieden of neppe reviews schrijven om hun eigen profiel te boosten om geld te stelen van anderen.

Online fraude en anonimiteit

Een typisch voorbeeld van dit soort online fraude is marktplaatsfraude. Hierbij zeggen verkopers dat ze iets te koop aanbieden maar leveren vervolgens niets terwijl ze wel geld van slachtoffers binnenhalen. Dit gebeurt ook op markten en fora op het darkweb, plekken waar wordt gehandeld in illegale goederen en diensten. Inderdaad, criminelen die criminelen oplichten.

/a>

Op het darkweb is dit probleem misschien nog groter omdat je daar anoniemer bent dan op normale websites. Door die anonimiteit weet je niet met wie je handelt en of de verkoper (of koper) wel betrouwbaar is. Als het mis gaat, weet je dus ook niet op wie je wraak kan nemen. Bovendien stap je als crimineel niet snel naar de politie wanneer je bent opgelicht. “Ik wil graag aangifte doen van oplichting.” “Waarvoor bent u opgelicht?” “Eh…”

Vertrouwen

Om oplichting tegen te gaan, stellen illegale markten en fora vaak een aantal vertrouwensmechanismen in. Deze moeten het vertrouwen tussen gebruikers vergroten waardoor zij met elkaar durven te handelen zodat er toch geld wordt verdiend. Ik licht er drie toe.

Ten eerste, de welbekende reputatiescores. Net als op veel grote online markten als bol.com en Marktplaats.nl hebben verkopers op illegale platforms vaak ook een reputatiescore. Dit kunnen sterretjes, percentages of likes zijn. Allemaal geven ze een indicatie van hoe vaak iemand positief is beoordeeld door anderen. Dit systeem is alleen niet waterdicht. Net als bij The Shed kunnen verkopers sjoemelen door zichzelf positieve reviews te geven, eventueel onder verschillende nicknames.

Ten tweede, escrow services. De aanbieder van een escrow service speelt de derde partij bij een transactie. Als je een pakketje bestelt, dan betaal je de verkoper niet direct, maar breng je je geld tijdelijk onder bij die derde partij. Deze partij geeft het geld pas aan de verkoper nadat jij je pakketje hebt ontvangen. Soms zijn er speciale aanbieders van escrow services, maar soms zijn het de oprichters van een markt zelf. In dat geval loopt je transactie dus via die markt. Ook dit gaat niet altijd goed. Hoe meer mensen handelen op een markt, hoe meer geld de markt beheert. Soms is de markt dan van de ene op de andere dag offline, is iedereen z’n gestalde geld kwijt en is van de oprichters geen spoor meer te bekennen. Zulke exit scams komen vrij regelmatig voor.¹

Ten derde, conflictresolutie. Dit werkt als een soort rechtbank waarbij de (aan)klager en de beschuldigde (verdediger) allebei bewijs aanvoeren waarom zijzelf gelijk hebben. Op een forum kan dit publiekelijk worden uitgevochten. De twee partijen in conflict voeren dan “bewijs” aan zoals print screens of chatgesprekken die aantonen dat, bijvoorbeeld, een pakketje wel degelijk is verstuurd. De andere forumgebruikers geven hierbij soms hun mening en een forumbeheerder of moderator velt zijn of haar eindoordeel over het geschil. Zoals een rechter dus. Maar, je raadt het al, ook dit systeem valt te omzeilen. Als je wordt verbannen van het forum kun je alsnog terugkeren onder een andere nickname en opnieuw mensen misleiden.

Zie hier een gesprek tussen forumleden waarbij iemand eerst voorstelt om een soort conflictresolutie toe te passen waarna iemand anders begint over het instellen van een escrow service
Renushka Madarie voor NEMO Kennislink

Dit zijn niet de enige, maar wel veelgebruikte methoden om het vertrouwen in elkaar op het darkweb te vergroten. Het interessante is dat we die ook terug zien in onze eigen legale wereld. Zo vreemd zijn ze toch niet op het darkweb.

¹ Escrow fraude vindt niet alleen op het darkweb, maar ook via ‘normale’ websites plaats. Zie hier een radioreportage over escrow fraude als onderdeel van huurfraude.