Gezocht: de Ghanese dokter Corrie

Vers terug van mijn offline en krant-vrije vakantie in Sardinië werd ik door verschillende mensen geattendeerd op een artikel met geweldige foto’s uit de Volkskrant van vorige week dinsdag over de zorg voor zwangere vrouwen in Ghana in de Upper East Region. Een bijzonder groot verschil met de dagelijkse gang van zaken in het ziekenhuis in Nieuwegein waar ik werk.

Geen uitzondering

Wat me als eerste opviel aan het artikel is de leeftijd van de meisjes en vrouwen die naar deze kliniek gaan. De jongste is 15, de oudste niet ouder dan 29. De helft van de gefotografeerde vrouwen is 18 jaar of jonger; oftewel een leeftijd waarop meisjes normaal gesproken naar de (middelbare) school gaan. Het contrast is groot met ‘mijn’ ziekenhuis waar de jongste vrouw die bevallen is in de afgelopen drie maanden 19 jaar was, en de oudste 42. De meeste zijn tussen eind twintig en midden dertig.
De Ghanese jonge meisjes en vrouwen zijn geen uitzondering: van 11% van de kinderen die wereldwijd worden geboren is de moeder tussen de 15 en 19 jaar. De meerderheid van die 11% woont in ontwikkelingslanden (95%), en de meeste van hen in Afrikaanse landen.

Het zal niemand verbazen: tienerzwangerschappen komen vaker voor bij meisjes die opgroeien in arme gemeenschappen met een laag onderwijsniveau. Ook zijn tienerzwangerschappen eerder regel dan uitzondering als de sociale of culturele norm voorschrijft dat meisjes (vroeg) trouwen en daarna ook snel moeder worden. Deze meisjes (en uiteraard ook jongens!), hun ouders, of prominente figuren in de dorpsgemeenschap hebben vaak weinig onderwijs gehad over seksualiteit, het voorkomen van zwangerschap, geslachtsziekten of de gezondheidsrisico’s van (te) vroeg kinderen krijgen. Dat seksuele voorlichting verplichte lesstof is, zoals in Nederland, is in deze landen ondenkbaar, laat staan een Ghanese, Afghaanse, Birmese Dokter Corrie.

Gelukkig zijn er steeds meer initiatieven gericht op het bespreekbaar maken van seksualiteit en seksuele voorlichting op scholen. In dit filmpje van RutgersWPF komen verschillende experts en peer educators aan het woord uit onder andere Oeganda, Kenia, Bangladesh en Ethiopië over de rol van sexuality education in hun landen, de culturele barrières die soms overwonnen moeten worden

Voor het huwelijk

Een andere reden waarom meisjes jong zwanger kunnen raken is dat anticonceptie – zoals de pil, prikpil of een spiraaltje – niet beschikbaar of erg duur is. In sommige landen worden (ongetrouwde) meisjes ook gek aangekeken als ze er om zouden vragen. Gelukkig verandert op dit gebied ook veel en wordt het in sommige landen al steeds normaler om over anticonceptie na te denken. Dit geweldige spotje over de pil (‘Secure’) uit Ghana is hier een goed voorbeeld van

Overigens is het wel weer opvallend dat anticonceptie hier wordt gepresenteerd als iets waar blijkbaar pas over na moet denken als je gaat trouwen, terwijl seks voor het huwelijk ook in Ghana niet geheel onbekend is. Veertig procent van de zwangere vrouwen die in de Ghanese kliniek waar ik mijn onderzoek doe is ongehuwd. Grappig genoeg, is dit nagenoeg hetzelfde als het percentage in Nederland!