Jetske Vaas vertelt over hoe haar onderzoek op Saba gaat na orkaan Irma

Nadat orkanen Irma en Maria over Saba raasden, pakken eilandbewoners en ikzelf de draad weer op. Ik probeer een stukje land bedekt met Coralita samen met een paar Sabanen tot iets mooiers om te toveren, zoals een groentetuin of boomgaard. Lastig, want de invasieve klimmer heeft veel weg van een orkaan: nauwelijks te voorkomen, onbarmhartig in de schade die het aanricht, en het raast min of meer over je land.

16 maart 2018

Het meest lucratieve beroep op Saba zou momenteel weleens dat van bouwvakker kunnen zijn. Na de orkanen Irma en Maria (september 2017) moeten legio hekken, daken, muurtjes en veranda’s gerepareerd worden. Ik probeer al een paar weken tevergeefs iemand te vinden om een hekje te bouwen voor een experiment, maar dat is zo’n klein klusje dat niemand daar interesse in heeft. Best lastig, want dat betekent waarschijnlijk dat ik zelf met kippengaas en betonijzer aan de slag moet. Zo ontwikkel je wel vaardigheden tijdens je PhD die je van tevoren nooit op een leerdoelen-formulier zou invullen.

Het postkantoor op Saba wacht nog op een nieuw dak.
Jetske Vaas voor NEMO Kennislink

Sinds mid-december ben ik terug op Saba, om veldwerk te doen voor mijn derde artikel. De eerste weken waren er tal van Kerstborrels en –feestjes, en dus een uitgelezen gelegenheid om mensen uit te vragen over hun orkaan-ervaringen.

Herbouwen

Hoewel ik daar al snel terughoudender in werd, omdat niet iedereen graag op die ervaring terugkeek. Misschien is de enige manier om in een orkaanregio te wonen ook wel om er niet teveel bij stil te staan. “What’s lost is lost”, is wat ik veel hoor. Kun je je voorstellen dat wij dat zouden zeggen over overstromingen? Er bestaan geen dijken tegen orkanen; enkel extra sterke schroeven om je dak vast te zetten. En dus wordt er van alles herbouwd: sterker en beter, en in het volle besef dat het volgende orkaanseizoen al het werk weer weg kan blazen. Die onverstoorbare ijver, die zou bij de invasieve plant Coralita ook goed van pas kunnen komen.

Aan het schoorsteentje zie je nog net dat onder de Coralita een huisje staat.
Jetske Vaas voor NEMO Kennislink

De invasieve klimmer heeft namelijk wel wat weg van een orkaan: lastig te voorkomen, onbarmhartig in de schade die het aanricht, en het raast min of meer over je land. Iedereen die je ernaar vraagt, zal meteen zeggen dat de plant een vloek is in de tuin, en dat ze liever iets anders hebben groeien. En toch zijn er grote stukken privaat land bedekt met de vrolijke roze bloemetjes. Na 2,5 jaar praten hierover, besloot ik dat het tijd was iets te ondernemen.

Geiten en hekken

Mijn idee was om een stukje land bedekt met Coralita samen met een paar Sabanen tot iets mooiers om te toveren, zoals een groentetuin of boomgaard. Voor een aantrekkelijke alternatieve bestemming van het land zouden mensen vast wel de moeite willen doen Coralita buiten te houden, hoopte ik. En zo zou ik mij goed in kunnen leven in een huiseigenaar die Coralita op zijn land heeft, en dat liever anders zou zien. Want hoe strookt wijdverbreide aversie van de plant met even zo wijdverbreide aanwezigheid? Blijkbaar zijn er barrières om je land Coralita-vrij te maken, en ik wilde dat graag zelf ervaren.

De eerste barrière was dus eerdergenoemde kwestie van het hek. Er lopen veel geiten los op Saba, en die gaan als een soort orkaan door je tuin wanneer die niet stevig omheind is.

Een geit in actie: je kunt je wel voorstellen dat dit niet prettig is voor je moestuin.
Jetske Vaas voor NEMO Kennislink

Veel hekken waren door de orkanen beschadigd, en de overheid heeft nu ongeveer een half jaar later materiaal beschikbaar om boeren te helpen hun hekken te herstellen. Hoewel geiten als appeltje voor de dorst worden afgeschilderd, is er na de orkaan, toen de supermarkten toch wel een tijdje leeg waren, naar verluid geen enkele geit geslacht.

Die hebben dus heerlijk allerlei tuinen leeggegeten, terwijl het belang van lokale landbouw door Irma weer eens extra duidelijk werd toen de voedselimport stil kwam te liggen. Saba werd bevoorraad via St. Maarten, maar dat lag na de orkaan lange tijd stil. Je moet als aspirant-boer echter wel een diepe portemonnee hebben, want voor het omheinen van ongeveer 500 m² vroeg een lokale aannemer $10.000. Ik heb toen maar besloten om niet het hele stuk grond, maar enkel dat wat we plantten te omheinen.

Regenwater

De tweede barrière is het water dat een moestuintje vergt. Saba draait voornamelijk op regenwater dat wordt afgevangen en opgeslagen in zogenaamde cisternen. Hoewel orkaan Maria veel water bracht, is de droge tijd nu aangebroken, en zal een douche het winnen van het sproeien van de moestuin. Voordat je gaat tuinieren of groente verbouwen op Saba moet je dus nadenken over een hek en over de watervoorziening.

En dat is nu net de clou: Coralita groeit op stukken ongebruikt land, waar de eigenaren geen kosten aan hebben. Het verwijderen van Coralita en het planten van iets anders kost tijd en geld. En dat zijn ze al kwijt aan het herstellen van de schade van de orkanen. Bovendien zal ook een hek van $10.000 niet immuun zijn voor de volgende orkaan. En dat die er komt, daar is iedereen het over eens. Want “What happened once, will happen again”. We zullen zien of de citroenboompjes bestand zijn tegen alle orkanen in de vorm van geiten, Coralita, en de jaarlijkse stormen die Saba teisteren. Mocht dat niet zo zijn, dan heb ik in ieder geval ook een goed lesje ‘omgaan met orkanen’ gehad.