Bikini’s op de radio

In één maand mocht ik maar liefst twee keer aanschuiven bij Radio 1. Waar het eerste interview een mooie kans was om te reflecteren op mijn onderzoek, werd het tweede een ingewikkelde discussie met twee oudere witte mannen over missverkiezingen, schoonheidsidealen en gender(on)gelijkheid.

25 juli 2018

De media weten me goed te vinden, mede dankzij mijn blogs. In juni was ik twee keer te gast bij Radio 1.

Bijna vaste gast bij Radio 1☺
Marijke Naezer voor Nemo Kennislink

De eerste keer werd ik geïnterviewd voor het programma Focus Wetenschap: hoe pak je zo’n promotieonderzoek aan, wat zijn je resultaten, wat kunnen we daarmee? Een geweldige manier om mijn onderzoek met ‘de wereld’ te delen (luister hier de interviews met collega-Faces).

Bikinironde

De tweede keer ging ik voor het programma Spraakmakers in gesprek met Joost Eerdmans en Hans Wansink, onder leiding van gespreksleider Ghislaine Plag. Ik mocht iets zeggen over missverkiezingen: is het een goede zaak dat in de VS de bikinironde is afgeschaft? Het was lastig om dit te bespreken met mijn tafelgenoten: twee oudere, witte mannen die weinig van het onderwerp afwisten en ook niet tot de groep behoorden voor wie schoonheidsidealen het meest dwingend aanwezig zijn.

Onderbenut talent

Ik beargumenteerde dat missverkiezingen niet zo’n probleem zouden zijn, als we vrouwen ook in andere rollen zagen, bijvoorbeeld in de wetenschap, de politiek, het bedrijfsleven en de media. Op die plekken zijn vrouwen echter nog steeds zwaar ondervertegenwoordigd.

Hierdoor ontstaat het beeld dat meiden en vrouwen vooral ‘van belang zijn’ vanwege hun uiterlijk. Zij worden bovenal “aangemoedigd om ‘mooi’ of fit te zijn, terwijl andere talenten minder gestimuleerd worden.

Aan tafel met Ghislaine Plag, Joost Eerdmans en Hans Wansink
Marijke Naezer voor Nemo Kennislink

Hierdoor blijft veel talent onderbenut, en de druk om te voldoen aan beperkte schoonheidsidealen kan een zware last zijn voor meiden, zo zag ik ook tijdens mijn onderzoek. Eerdmans en Wansink vonden dat wel meevallen; zelf voelden ze die druk niet zo. Ze zouden een uitzondering zijn: onderzoek laat zien dat mensen culturele normen, inclusief schoonheidsidealen, ‘internaliseren’ (verinnerlijken), vooral als ze er vaak aan herinnerd worden- iets dat met name voor meiden en vrouwen geldt.

Complottheorie

Een ander probleem is dat vrouwen die wél in andere functies terecht komen, alsnog op hun uiterlijk beoordeeld worden, in tegenstelling tot mannen. Zo krijgen vrouwelijke wetenschappers na een lezing, college of media-optreden regelmatig opmerkingen over irrelevante zaken als hun kleding, lichaam of lach.

Athena’s Angels komen op voor de belangen van vrouwen in de wetenschap.
Athena's Angels

Eerdmans vond dit vervelend, maar zag de link met de missverkiezingen niet. Die is er wel: beide maken onderdeel uit van hetzelfde systeem, waarin het uiterlijk van vrouwen onevenredig veel aandacht krijgt. Dit systeem wordt gereproduceerd in reclames, films, muziekvideo’s, de modewereld en ja, ook in missverkiezingen. Hans Wansink grapte dat dit een complottheorie was, maar dat is onjuist: het gaat over sociale structuren die stevig verankerd zijn in de Nederlandse cultuur.

Etniciteit

Joost Eerdmans en Hans Wansink vonden mijn kritiek misschien extra ingewikkeld omdat zij in een eerdere fase van het gesprek hadden gezegd dat ouderwetse opvattingen over gender en seksualiteit vooral een probleem zijn in etnische minderheidsgroepen. Dit is een schadelijke misvatting : binnen alle etnische groepen valt nog veel winst te behalen. Het doorbreken van het knellende keurslijf van hedendaagse schoonheidsidealen is daar een onderdeel van. Maar dan moeten we het wel eerst zien en erkennen.