Veel mensen zijn stomverbaasd als ze voor het eerst lichtgevende golven zien op een mooie zomeravond aan het strand. Nog verbaasder zijn ze als ze horen dat een klein algje hiervoor verantwoordelijk is. Ditzelfde algje zou ook wel eens een belangrijke predator kunnen zijn van jonge schelpjes. ...

Iedereen weet dat planten mest nodig hebben. Vermesting is dus goed voor het milieu. En iedereen die een beetje scheikunde gehad heeft weet dat ammoniak een base is. Dus is er ook geen verzuring door het mestoverschot in ons land. Wat zeuren die biologen toch?

De laatste jaren worden de winters in Nederland gemiddeld steeds warmer en valt er meer regen dan gebruikelijk is. Klimaatmodellen voorspellen voor de komende decennia een verdere temperatuurstijging van enkele graden. Er komen steeds meer aanwijzingen dat klimaatverandering de verspreiding va...

Allerlei eigenschappen van organismen hebben een adaptieve functie: ze zorgen ervoor dat het organisme kan overleven en zichzelf kan voortplanten. Scherpe tanden zijn voor leeuwen voordelig omdat ze daarmee prooien kunnen vangen en zo niet verhongeren. Dit voordeel is door natuurlijke selectie...

De veldmuis, de aardmuis en de noordse woelmuis behoren alle drie tot het geslacht ‘woelmuis’. Zij lijken zoveel op elkaar, ook in hun gedrag, dat zij concurrenten van elkaar zijn. Als gevolg van die concurrentie is de ‘ecologische niche’ voor de noordse woelmuis beperkt tot natte terreinen (...

Bij dieren en planten resulteert seks in bevruchting van de eicel door de spermacel. Bij dieren kennen we de activiteiten die leiden tot bevruchting, maar hoe ziet seks bij planten eruit? Nadat een stuifmeelkorrel op de stempel is geland vormt hij een buis die de spermacellen naar de eicel in ...

Het is inmiddels duidelijk dat de moderne biotechnologie op z’n zachtst gezegd voer voor discussie is, zeker wanneer het ons eten en drinken betreft. De meer klassieke biotechnologie speelt al eeuwen lang een belangrijke rol in onze voedselproductie, maar ook de moderne biotechnologie is daari...

Dit overzicht behandelt de nieuwste ontdekkingen op het gebied van infectieziekten, de prionziekten bij koeien (gekke koeienziekte, BSE), schapen en de mens. Tevens geeft het inzicht in de infectieziekten bij mens en dier waarbij de grote ontdekkingen van de 20-ste eeuw zijn:

1. Dat de ...

Vlindervleugels vertonen een enorme variatie aan kleurpatronen, zowel tussen soorten als binnen één soort. De kleur van vlindervleugels heeft verschillende functies, zoals bescherming tegen predatoren, partnerherkenning en thermoregulatie. Eigenschappen met verschillende functies spelen een be...

De eerste menselijke kloonbabies zijn geboren! Moeten we dat geloven of niet? En als het waar blijkt te zijn, is het dan aanvaardbaar zowel medisch als ethisch gezien? Wat zijn de mogelijkheden op het gebied van kloneren? Welk bewijs dat een kloon een kloon is moet men leveren? Wat zijn de mot...

Planten maken proteaseremmers om hun voedselvoorraden te beschermen tegen vraat. Deze proteaseremmers blokkeren de verteringsenzymen. Onderzoekers, met name ook in India en China, proberen proteaseremmers te gebruiken om planten met biotechnologie te beschermen tegen insectenvraat. Een aantal ...

Vogels bezitten vlak boven hun staart, goed verstopt tussen de veren, een klein kliertje: de stuitklier. Deze klier scheidt een heel scala aan vetachtige substanties uit die vogels met behulp van de snavel over het verenkleed smeren. Chemici onderzoeken al sinds jaar en dag de ingewikkelde sam...

Waterplanten zijn mooi om te zien en handig voor de zuurstof productie, maar zorgen ook dat water helder wordt en blijft. Een van de manieren waarop ze dat doen is door het uitscheiden van chemische stoffen waarmee de groei van algen kan worden geremd. Dit fenomeen wordt genoemd en is het onde...

De sterkste vergiften vind je in de natuur. Zo sterven er jaarlijks in Japan wel 50 mensen door het eten van een stukje kogelvis. De doodsoorzaak is het binnenkrijgen van het neurotoxine Tetrodotoxine. Dit artikel geeft een overzicht van de bekendste neurotoxinen en hun werking.

Voedselallergie is een gebied dat steeds meer in de belangstelling staat. Niet alleen omdat er aanwijzingen zijn dat het aantal mensen dat een voedselallergie ontwikkeld toeneemt maar ook vanuit veiligheidsoverwegingen met betrekking tot de introductie van nieuwe eiwitten in onze voeding en hu...

Genoomprojecten hebben geresulteerd in enorme hoeveelheden informatie waarvan de biologische functie vooralsnog vaak onduidelijk is. Zo weten we bijvoorbeeld dat de mens ongeveer 30 duizend genen heeft. Maar van een fractie hiervan kennen we de biologische functie. Een manier om achter de func...

Op oude schoolplaten kan je het nog zien. De plassen en meren in Nederland waren helder, stonden vol met waterplanten en barsten van het onderwater leven. In de jaren 1960 en 1970 kwam daar verandering in. Het water van de meren veranderde in groene soep. Veel van het leven verdween. Slechts e...

Woestijnen zijn heet en droog, en verschaffen weinig voedsel aan hun bewoners. Toch kunnen sommige vogels hier leven. Vaak hebben deze soorten nauwverwante tegenhangers in meer gematigde gebieden. Hoe gaan zustersoorten om met zulke verschillende omstandigheden? Dit artikel beschrijft de aanpa...

Darmgezondheid is een onderwerp dat de laatste jaren steeds meer aandacht krijgt van onderzoeksinstituten en voedingsbedrijven. Dit komt omdat steeds vaker uit onderzoek blijkt dat componenten van ons dieet de gezondheid van de darm positief of negatief kunnen beïnvloeden. Het werkingsmechanis...

De biodiversiteit van het regenwoud is tussen 30 en 60 miljoen jaar geleden ontstaan en bereikte in het Tertiair de hoogste diversiteit. Daarna is de diversiteit waarschijnlijk afgenomen. Alleen tijdens Pleistocene ijstijden, als het tropisch regenwoud een minimale verbreiding had, was de dive...

De geschiedenis van de Nederlandse natuurbescherming heeft ons geleerd dat het publiek makkelijker gemotiveerd raakt, als planten- en diersoorten centraal staan. ‘Help de das!’ spreekt nu eenmaal meer aan dan ‘Bescherm het kleinschalig akkerbouwgebied’. Natuur en landschap hebben baat bij deze...

Er zijn nieuwe proefdiervrije alternatieve testen ontwikkeld om na te gaan of een nieuw product wel of niet veilig is. Een belangrijke test is die voor de menselijke huid. Producten die niet veilig zijn voor de huid, kunnen eczeem veroorzaken na blootstelling. Huideczeem kan zowel veroorzaakt ...

Natuurlijke selectie is één van de centrale begrippen in de evolutietheorie. Desondanks is er verwarring over wat natuurlijke selectie nu eigenlijk selecteert. Zijn dat eigenschappen die goed zijn voor de soort, voor de groep, voor het individu of voor iets anders misschien? De onduidelijkheid...

Pandora was de eerste vrouw die door Zeus naar de aarde werd gezonden. Ze kreeg een doos mee waar ze niet in mocht kijken. Ze kon het echter niet laten een blik in de doos te werpen. Deze gevuld was met gaven en kwalen die ontsnapten en zich uitspreidden over de mensheid. In figuurlijke zin be...

De toxicologie is eigenlijk ontstaan doordat mensen met allerlei planten en dieren in aanraking kwamen en daar ziek of gezond van werden. Deze kennis werd vervolgens gebruikt als middel om bijvoorbeeld een vervelende echtgenoot uit de weg te ruimen of om hartklachten te verlichten. Tegenwoordi...

De mens is erg nieuwsgierig naar zijn afkomst. Waar woonde de ‘zwarte Eva’ en wanneer leefde zij? Wanneer veranderden wij mensen van jagers in landbouwers? Ons DNA en dat van onze huisdieren en landbouwgewassen kan informatie geven over ons ontstaan en over grote veranderingen in de menselijke...

Hormonen zijn belangrijke stoffen in het menselijk lichaam die verantwoordelijk zijn voor de communicatie tussen verschillende organen. Dagelijks staat de mens bloot aan allerlei chemicaliën die de werking van de hormonen of zelfs de hormoonproductie kunnen beïnvloeden. Hoe werken deze stoffen...

Planten lijken passieve wezens die een geworteld bestaan leiden waarin zij het slachtoffer zijn van wie hen maar wil opeten. Niets is minder waar. Planten hebben een heel scala aan verdedigingsstoffen en maken veel van deze stoffen op maat. Planten kunnen plantetende insecten herkennen aan hun...

Van alle exotische soorten die in Nederland voorkomen, is de Japanse oester een opvallend voorbeeld. Dit weekdier heeft zich in korte tijd met veel succes weten te verspreiden in de Zeeuwse Deltagebieden en is nu in opmars naar het Noorden. Het grote succes van deze exoot is met name te danken...

Biodiversiteit is het geheel aan genen, soorten, populaties en ecosystemen dat op onze aarde voorkomt. Door menselijk handelen neemt de biodiversiteit af. Wat zijn de gevolgen van het verlies aan soorten en wat kunnen we er aan doen om dat verlies tegen te gaan? Dit is een van de belangrijke h...