Sommige Nederlandse liedjes hebben dezelfde melodie. Maar hoe kun je nou alle bestaande liedjes systematisch met elkaar vergelijken? Daarbij kunnen kunstmatige neurale netwerken een handje helpen, zo blijkt uit recent onderzoek van het Meertens Instituut en de Universiteit Antwerpen.

Gertjan Postma van het Meertens Instituut schreef een grammatica van het Pommers, die nieuw licht werpt op onze kennis van het West-Germaans.

Liederen die een gemeenschappelijke melodie hebben, behoren tot dezelfde melodieënfamilie. Berit Janssen ontwikkelde een computerprogramma om terugkerende elementen in melodieën op te sporen.

Het wordt tijd dat alternatieve geneeswijzen uit de taboesfeer komen, juist omdat zoveel mensen ze gebruiken, stelt etnoloog Peter Jan Margry. Hij laat zien dat het fenomeen veel groter is dan menigeen denkt.

Op 1 november was de aftrap van Nederland Leest, thema ‘robotica’. Het geschenkboek bevat behalve negen verhalen van Isaac Asimov, een vervolgverhaal van Ronald Giphart en Asibot. Deze literaire robot werd ontwikkeld door de Universiteit van Antwerpen en het Meertens Instituut.

In de achttiende eeuw hadden veel welgestelde families een bellenspeelklok in huis: een klok die elk uur een vast melodietje speelde. Marieke Lefeber, conservator van Museum Speelklok in Utrecht, deed promotieonderzoek naar het muziekrepertoire.

Nederlandse kinderen moeten zich op school verplicht verdiepen in het Wilhelmus. Dat staat in het conceptregeerakkoord dat het AD heeft ingezien. Op NEMO Kennislink verscheen eerder een artikel over de herkomst van het Wilhelmus, die anders is dan menigeen dacht.

Taalkundigen ontwikkelden een online tool waarmee je Russische namen uit het cyrillisch of het Engels kunt omzetten naar het Nederlands. Hiermee willen ze journalisten, schrijvers, redacteuren en andere taalgebruikers een handig hulpmiddel aanreiken voor wie Russische namen in het Nederlands m...

Mindfulness, reiki en acupunctuur zijn breed geaccepteerd in onze samenleving. Waarom voelen mensen zich aangetrokken tot deze moderne vormen van alternatief genezen? Etnoloog Peter Jan Margry van het Meertens Instituut benadert ze als cultureel fenomeen en zoekt naar de sociale betekenis.

Etnolecten zijn taalvariëteiten die van oorsprong gesproken worden door een bepaalde etnische groep, zoals Indisch Nederlands, Surinaams Nederlands en Marokkaans Nederlands. Ze zijn niet alleen te horen bij migranten van de eerste generatie, maar ook bij tweede en latere generaties.

Het Nederlands heeft allerlei woorden uit andere talen overgenomen, maar andersom heeft het Nederlands ook woorden uitgeleend. De Uitleenwoordenbank bevat meer dan 18.000 ‘uitleenwoorden’. Met deze nieuwe applicatie kun je als bezoeker zelf woorden en woordvelden in kaart brengen, ...

Welke accenten hoor je in Nederland? En wat is hun imago? Een nieuwe app, vanaf december te downloaden, gaat deze vragen beantwoorden. De app is ontwikkeld door de NTR en taalwetenschappers uit Amsterdam, Utrecht en Nijmegen. Niet eerder werd de diversiteit van het Nederlands op zo’n gro...

Op 16 juni lanceert het Meertens Instituut een nieuwe databank: de elektronische Woordenbank van de Nederlandse Dialecten (eWND). Zowel taalkundigen als taalliefhebbers kunnen straks alle belangrijke Nederlandse dialectwoordenboeken op één centraal punt raadplegen.

Tien jaar geleden begon Hans Bennis zich in zijn vrije tijd te verdiepen in kort geschreven en gesproken Nederlands. Nu ligt er een boek met de titel Korterlands. Het afkorten van de taal is niets nieuws, laat Bennis zien, maar juist van alle tijden: “Middeleeuwse monniken deden het al.&...

Vorige maand lanceerde het Meertens Instituut de SagenJager, een digitale routeplanner vol met volksverhalen door de omgeving van Waterland. Te voet of op de fiets kun je genieten van een mooi stukje landschap en je tegelijkertijd laven aan de volkscultuur van dit gebied.

Kinderen die veel Limburgse dialectwoorden gebruiken, lijken daar geen hinder van te ondervinden. Voor hun Nederlandse woordenschat is het in ieder geval niet nadelig. Dat blijkt uit onderzoek onder tweetalige dialect-Nederlandssprekende kinderen in Limburg, uitgevoerd door de Universiteit van...

Etske Ooijevaar doet promotieonderzoek naar de Nederlandse uitspraak van de r en de l. Daarvoor gebruikt ze een wel heel bijzonder instrument: een ultrasound-apparaat, dat met behulp van echografie de tongbewegingen van de spreker laat zien.

Een aardige meisje, hij heb en hun hebben zijn ‘fout’ Nederlands. U hebt, hele mooie en jij kan zijn wel acceptabel. Dat vindt de meerderheid van de deelnemers aan een webenquête van het Meertens Instituut over goed en fout Nederlands. Vorm...

Ben Hermans is sinds 2005 werkzaam als dialectoloog en historisch fonoloog aan het Meertens Instituut. Per 1 juli is hij tevens benoemd tot bijzonder hoogleraar Taaltypologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. In die functie zal hij zijn onderzoek naar klemtoonsystemen in Nederland uitbreide...

Het slavernijverleden maakt nog steeds deel uit van het dagelijks leven van veel Nederlanders. Naast de herdenkingen en monumenten is het slavernijverleden vooral op een impliciete manier aanwezig, zoals in de Afro-Surinaamse muziek. Dat is één van de conclusies uit het onderzoek van Markus Ba...

Ter ere van het Rembrandt-jaar reconstrueerde AI-specialisten aan de hand van zelfportretten van Rembrandt zijn stemgeluid. Bijzonder hoogleraar Nicoline van der Sijs blikte in 2014 al vooruit op de digitalisering van de geesteswetenschappen.

“Ook op Blue Monday zijn we een vrolijke twittervolk”, kopte de Volkskrant op 20 januari 2014. Deze conclusie was gebaseerd op het Twittercorpus van Erik Tjong Kim Sang, postdoc onderzoeker aan het Meertens Instituut. Vorig jaar ontwikkelde hij aan het Netherlands eScience Center e...

Heb je nou je zin! is het nieuwste boekje van Marc van Oostendorp over: zinnen. Van Oostendorp legt hierin op een eenvoudige manier de belangrijkste wetenschappelijke inzichten over taal bloot. Zinnen spelen in dit boekje de hoofdrol omdat zij cruciaal zijn voor ons begrip van taal.

Tot nu toe was er nauwelijks iets bekend over de ontwikkeling die het Nederlands in Suriname doormaakte vanaf de zeventiende eeuw. Het pas verschenen ‘Woordenboek van het Nederlands in Suriname van 1667 tot 1876’ brengt daar verandering in. De woorden werden verzameld door de overl...

Het dialect biedt een oplossing in veel meertalige situaties in Limburg, meent Leonie Cornips, onderzoeker aan het Meertens Instituut en de Universiteit Maastricht. Tijdens een lezingenmiddag van de Universiteit Utrecht sprak zij over meertaligheid in de zuidelijkste provincie van ons land.

Nederlanders zijn erg Oranjegezind, zo blijkt uit een enquête van het Meertens Instituut. Volgens etnoloog Peter Jan Margry komt dat doordat het Nederlandse koningshuis met zijn tijd meegaat. Met Koninginnedag staan de leden van het koninklijk huis midden in de samenleving. Ook de mogelijkheid...

Begin dit jaar lanceerde het Meertens Instituut een nieuwe databank over migratie in Nederland in de twintigste eeuw. Hoe kwam deze databank tot stand en wat kun je erin opzoeken? Op deze vragen geeft onderzoeker Gerrit Bloothooft antwoord. Bloothooft is als naamkundige werkzaam aan de Univers...

Halverwege de negentiende eeuw emigreerden zo’n vijfhonderd inwoners van west Zeeuws-Vlaanderen naar Brazilië. Tot op de dag van vandaag wordt daar nog door een paar families Zeeuws-Vlaams gesproken. Taalwetenschapper Gertjan Postma van het Meertens Instituut maakte opnames van dit bijzondere ...

Maandag komen ruim 3000 gekaapte brieven voor iedereen beschikbaar op internet. Het gaat om handgeschreven brieven, afkomstig van Nederlandse schepen die in de zeventiende en achttiende eeuw werden buitgemaakt door de Engelsen.

In de tv-serie ‘Dat is andere taal!’ staan sprekers van Nederlandse dialecten en streektalen centraal. Volgens taalwetenschapper Marc van Oostendorp wordt er weliswaar minder dialect gesproken, maar neemt het dialect nog steeds een belangrijke plek in binnen de Nederlandse samenlev...