Het was weer Prinsjesdag. De besprekingen in de Tweede Kamer krijgen daarna altijd veel aandacht op tv. Nederlandse politici zijn echter zelden meeslepende redenaars. Dit is altijd zo geweest.

Op 11 september 2001 pleegden terroristen van Al Qaida een aanslag op de New Yorkse Twin Towers. De Verenigde Staten begon vervolgens een ‘War on Terror’ die te vergelijken is met politiek uit de zeventiende eeuw. Frankrijk was toen de grootmacht die uit angst in de aanval ging.

Vanuit Nederland bekeken is de Franse politieke cultuur een ver, exotisch eiland met archaïsche rituelen. Het absolutistische koningschap verdween in 1789, maar de Franse politiek is ten diepste een hofcultuur gebleven.

April is de Maand van de Filosofie. Spinoza is de grootste filosoof die ons land heeft voortgebracht, hoewel ze daar in zijn eigen tijd meestal anders over dachten. De waardering voor Spinoza begon eind achttiende eeuw pas echt.

Cabaretiers nemen graag religies en hun aanhangers op de hak. Hier niets nieuws onder de zon. Lucianus stak de draak met christenen, zieners, filosofen en literatoren in de tweede eeuw. De Week van de Klassieken met thema ‘Religie’ is een mooi moment om daar eens in te duiken.

We herdenken zaterdag de Februaristaking van 1941: een van de grootste verzetsdaden van de Tweede Wereldoorlog. Maar wat was eigenlijk het resultaat ervan? De stakers hielden de bezetting niet tegen, de Jodenvervolging nam zelfs toe. De staking versterkte echter ook de solidariteit onder de Am...

De dijken beschermen ons tegen de Zuiderzee… dit vertrouwen was begin twintigste eeuw sterk in Noord-Holland. De laatste keer dat de dijken braken, was immers al heel lang geleden: 1825. Toch bezweken ze her en der in de stormnacht van 13 januari 1916. Met deze ramp haalde minister van W...

Tien december is de internationale dag van de mensenrechten. De Spanjaard Bartolomé de las Casas was een slavenhouder in Nieuw-Spanje tijdens de zestiende eeuw. Als snel zag hij geen heil meer in de gedwongen tewerkstelling van de gekoloniseerde bevolking en kwam hij op voor hun rechten.

Mensen worden gemarteld, verkracht en vermoord of komen om door ondervoeding en epidemieën. Steden worden belegerd, uitgehongerd en na inname verwoest. Vluchtelingen zoeken hun heil elders. Het gebeurt nu, en het gebeurde op grote schaal in de zestiende en zeventiende eeuw.

Nederlandse patriotten vluchtten in 1787 het land uit na het herstel van het Oranjebewind. Hoe ondergingen zij hun ballingschap? Hoe verder ze wegtrokken, des te meer hielden ze vast aan hun oude politieke en burgerlijke idealen, zo blijkt uit hun brieven.

In Leiden lijkt de herinnering aan de Tachtigjarige Oorlog levendiger dan waar dan ook. Jaarlijks viert de stad het Leids ontzet op 3 oktober 1574. De stad begon meteen dat jaar met die traditie. De kern van het feest was en is verbroedering tussen alle Leidenaren. Dit terwijl Leiden voor en t...

Op 31 maart 1727 stierf Isaac Newton. Bij deze naam denken we aan natuurkunde, maar de wetenschapper had ook een andere kant. Newton bestudeerde apocalyptische profetieën en berekende dat de Wederkomst van Christus zou plaatsvinden rond 2060. Tijdgenoten vonden deze irrationele Newton zo bizar...

Komt er een Brexit of niet? Op 23 juni 2016 kunnen de Britten hun stem uitbrengen over het EU-lidmaatschap. Dit is niet de eerste keer. In 1975 mochten de Britten zich uitspreken over de vraag of het Verenigd Koninkrijk lid zou blijven van de EEG, de voorganger van de EU.

Eind 2010 brak de Arabische Lente uit. Inmiddels is de hoop op democratisering in het Midden-Oosten overschaduwd door (burger)oorlogen. Een grote rol hierin speelt de tegenstelling tussen soennieten en sjiieten, met name in Irak en Syrië. De oorsprong van deze tegenstelling is heel oud en gaat...

Oktober is de Maand van de Geschiedenis en het thema dit jaar is Tussen droom & daad. Uit de Romeinse Oudheid zijn voornamelijk mannelijke dromen en daden overgeleverd, maar dat wil niet zeggen dat de vrouwen stil zaten. Zij namen bijvoorbeeld bijna 20 procent van de weldaden voor...

Rusland veroverde dit jaar niet voor het eerst de Krim. In 1783 ging Catharina de Grote Poetin voor. Na een oorlog met het Osmaanse Rijk annexeerde zij het door zijn havens zeer gewilde schiereiland. Zij deed dit niet alleen. Ze had hiervoor de hulp van een Nederlandse zeeofficier in Russische...

De Week van de Klassieken is weer aangebroken. Dat betekent tot 22 maart extra aandacht op Kennislink voor het thema Romeinse keizers. Te beginnen met Constantijn, een sleutelfiguur in de Oudheid. Zijn bekering tot het christendom aan het begin van de 4^e eeuw leidde...

Een secretaresse is een vrouw, het woord zegt het al. De term roept een heel arsenaal aan clichébeelden op, allemaal vrouwelijk van invulling. De moderne secretaresse wil daarvan af. Zij wil als werknemer serieus worden genomen, ongeacht haar sekse. Het was rond 1900 echter juist dankzij hun v...

De rol van populaire cultuur in de vorming van ons historisch besef is groter dan we denken. Films, websites en re-enactments zijn steeds vaker een eerste kennismaking met bijvoorbeeld de Tweede Wereldoorlog. Daarbij is het onderscheid tussen feit en fictie vaak niet helder, of krijgt alles ee...

Wie denkt aan dromen in de geschiedenis denkt aan Martin Luther King. ‘I have a dream’ is een van de bekendste uitspraken geworden. Het verhaal van deze droom hoort in de Maand van de Geschiedenis, met het thema Tussen Droom en Daad, thuis. Want eigenlijk was King zijn tekst kwijt&...

Zondag 4 oktober is het weer dierendag en verwennen we onze huisdieren. De eerste huisdieren verschenen in de steentijd. Dat mensen wilde dieren en hun nakomelingen gingen inschakelen voor hun eigen leefwijze, heeft de samenleving én de geschiedenis diepgaand beïnvloed.

Op 1 juli 1863 kregen circa 33.000 slaven in Suriname en circa 12.000 slaven op de Nederlandse Antillen hun vrijheid. 1 juli is daarmee in Suriname en de Antillen een nationale feestdag. Maar zowel Nederland als de Verenigde Staten maakten zich grote zorgen over de sociale en economische gevol...

‘Ongelijkheid’ is het thema van de Maand van de filosofie. Verschillen tussen volken en etnische vooroordelen, zoals humorloze Duitsers en koele Engelsen zijn, bestaan allang. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, zijn ze geen product van negentiende-eeuws nationalisme; ze z...

Het thema van de Maand van de Filosofie 2015 is Ongelijkheid. Nieuwe ideeën over de gelijkheid van alle burgers en de vrijheid van het individu maakten opgang in de 18e eeuw. In Nederland werden deze idealen opeens heel concreet toen in 1795 de Bataafse Revolutie uitbrak. In tegenstelling tot ...

De Italiaanse geschiedschrijver Gerolamo Conestaggio (1540-1611) wordt in weinig historiografische overzichtswerken genoemd. Toch was hij in zijn tijd een veelgelezen en invloedrijk auteur. Een van zijn belangrijkste boeken beschrijft het begin van de Nederlandse Opstand. Het werk, dat kritisc...

In de vroegmoderne tijd werden krankzinnigen min of meer als uitschot beschouwd. Ze werden opgesloten in inrichtingen waar ze de rest van hun levensdagen in beroerde omstandigheden sleten. Dit is het beeld dat met name door 20ste-eeuwse wetenschappers als Michel Foucault naar voren is gebracht...