Als we verwijzen naar de wereld om ons heen, gebruiken we vaak meer woorden dan strikt noodzakelijk. Taalfilosoof Sammie Tarenskeen van de Radboud Universiteit onderzocht welke eigenschappen van voorwerpen we graag benoemen, en waarom. Haar proefschrift laat zien dat we alle zeilen bijzetten o...

Voor het eerst gaat een Spinozapremie naar de filosofie. Lodi Nauta van de Rijksuniversiteit Groningen wint dit jaar een premie van 2,5 miljoen euro van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Hij doet onderzoek naar de geschiedenis van de filosofie. “Sparren me...

Mindfulness, reiki en acupunctuur zijn breed geaccepteerd in onze samenleving. Waarom voelen mensen zich aangetrokken tot deze moderne vormen van alternatief genezen? Etnoloog Peter Jan Margry van het Meertens Instituut benadert ze als cultureel fenomeen en zoekt naar de sociale betekenis.

Is taal aangeboren of aangeleerd? Hebben dieren ook taal en waarom verandert taal? Deze en andere vragen worden beantwoord in het compacte boek Taal van Sterre Leufkens. De auteur geeft in begrijpelijke taal een compleet beeld van de taalwetenschap, en weeft de verschillende onderwerp...

De sprekers van het Baure – in het noorden van Bolivia – zijn op een paar handen te tellen. Hun taal heeft een aantal opmerkelijke eigenschappen, zoals de manier waarop deze verwijst naar de ruimte. Taalwetenschapper Femmy Admiraal deed er uitgebreid onderzoek naar. Daarvoor verbleef ze langer...

Informatie over gezondheid is overal te vinden: in wachtkamers, folders die we over de post krijgen, en natuurlijk op internet. Maar voor veel mensen zijn de teksten te moeilijk. Met begrijpelijke taal, toevoeging van plaatjes of animaties wordt complexe medische informatie voor iedereen behap...

Vandaag is de Dag van de Duitse Taal. Speciaal voor de gelegenheid liet taalredacteur Mathilde Jansen zich in de collegebanken onderdompelen in het Duits. Universitair docent Philipp von Samson-Himmelstjerna gaat tijdens dit college in op de zinsstructuur van het Duits. Hoe verschilt die van h...

Voor pasgeboren baby’s zijn de oren het belangrijkste zintuig voor het leren van taal. Maar al heel snel gaan ze deze zogeheten auditieve informatie koppelen aan visuele informatie, zoals de lipbewegingen van de spreker. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Sophie ter Schure van de U...

Vandaag begint de Maand van de Filosofie. Een goed moment om ons te bezinnen op het belang van de alfa- of geesteswetenschappen. Want die raken steeds meer uit de gratie, omdat het praktisch nut minder aan de oppervlakte ligt dan bij de meeste praktijkstudies. Maar juist in een tijd waarin com...

De roep van de Japanse koolmees bezit een eigenschap die voorheen uniek werd verondersteld voor mensentaal. De mezen kunnen betekenisvolle klankreeksen combineren tot nieuwe klankreeksen met een eigen betekenis. Dit lijkt sterk op de manier waarop mensen woorden tot zinnen combineren. Aldus co...

In kinderboeken kom je vaak de directe rede tegen. Maar de directe rede is niet altijd eenvoudiger te begrijpen dan de indirecte rede, zo blijkt uit onderzoek van taalkundige Franziska Köder aan de Rijksuniversiteit Groningen. Het vergt een perspectiefwisseling binnen de zin, waar zelfs volwas...

Hoewel Nederlanders regionale accenten in toenemende mate omarmen, blijft de populariteit van bepaalde etnische accenten mijlenver achter. Vooral aan het Marokkaans Nederlands kleven veel negatieve oordelen. Marokkaanse Nederlanders komen pas hogerop als zij hun accent grotendeels afleren, zo ...

Er is geen kritieke leeftijdsgrens voor het leren van de grammatica van een tweede taal, stellen wetenschappers van de Rijksuniversiteit Groningen en de Universiteit van Essex. Zij toonden dat aan met een nieuwe methode voor het analyseren van hersenactiviteit.

Een klank die we zelf niet kunnen maken, kunnen we ook moeilijk horen. Dat blijkt uit verschillende studies onder volwassen taalgebruikers. Hetzelfde is nu aangetoond voor baby’s van zes maanden oud. Een bijtring die hun spraak belemmert, heeft ook een negatieve invloed op wat ze horen.

Etnolecten zijn taalvariëteiten die van oorsprong gesproken worden door een bepaalde etnische groep, zoals Indisch Nederlands, Surinaams Nederlands en Marokkaans Nederlands. Ze zijn niet alleen te horen bij migranten van de eerste generatie, maar ook bij tweede en latere generaties.

Veel mensen denken dat een logopedist alleen helpt bij spraakproblemen. Maar het vak omvat veel meer dan dat. Kinderen met een taalontwikkelingsstoornis hebben bijvoorbeeld vaak moeite met het maken van zinnen of met verhaalstructuur. De logopedist helpt ze daarbij. En ook acteurs die een bepa...

Het Nederlands heeft allerlei woorden uit andere talen overgenomen, maar andersom heeft het Nederlands ook woorden uitgeleend. De Uitleenwoordenbank bevat meer dan 18.000 ‘uitleenwoorden’. Met deze nieuwe applicatie kun je als bezoeker zelf woorden en woordvelden in kaart brengen, ...

Is Marokkaans Nederlands een eigen variant van het Nederlands? Of dikken jongeren hun Marokkaanse accent alleen aan in bepaalde situaties? Om daar achter te komen onderzoekt Khalid Mourigh Marokkaans Nederlands aan de Universiteit Leiden.

12 november is de Dag van de Franse Taal. Speciaal voor de gelegenheid liet onze taalredacteur zich in de collegebanken onderdompelen in het Frans. Universitair docent Jenny Doetjes gaat tijdens dit college in op de klankstructuur van het Frans. Welke klanken kunnen we onderscheiden en hoe ged...

Welke accenten hoor je in Nederland? En wat is hun imago? Een nieuwe app, vanaf december te downloaden, gaat deze vragen beantwoorden. De app is ontwikkeld door de NTR en taalwetenschappers uit Amsterdam, Utrecht en Nijmegen. Niet eerder werd de diversiteit van het Nederlands op zo’n gro...

We hebben het niet altijd door, maar eigenlijk zijn er heel veel zinnetjes die we heel vaak opnieuw gebruiken. Taalclichés worden ze genoemd. Maar waarom vallen we eigenlijk zo vaak in herhaling? Taalkundige Ton van der Wouden vergelijkt het met vlooien bij apen.

Nederlands leren met een app op je mobiele telefoon. Het schijnt populair te zijn onder vluchtelingen. Maar een taal leren zonder daadwerkelijk contact te hebben met een moedertaalspreker, kan dat eigenlijk wel?

Wat zijn de voor- en nadelen van vroeg Engels onderwijs? Promovenda He Sun deed er onderzoek naar in China, waar Engelse les voor kleuters enorm populair is. Ze ontdekte dat veel Chinese ouders hun kind twee keer per week naar een particulier taalinstituut sturen om ze Engels te leren. Maar da...

De Leidse egyptoloog Ben Haring ontcijferde een tekstje op een stuk steen uit de vijftiende eeuw voor Christus. Deze steen werd twintig jaar geleden al aangetroffen in een Oudegyptisch graf, maar niemand begreep de tekst. Haring herkende hierin het hiëratisch schrift, een vlugge variant van de...

De relatie tussen de vorm van een woord en zijn betekenis is grotendeels willekeurig, wordt vaak beweerd. Toch is daar wel wat op af te dingen, zo blijkt uit recent onderzoek onder een groot aantal talen. Veel talen vertonen terugkerende patronen, die ons helpen om taal te leren en makkelijker...

Veel lezers kennen het Meertens Instituut van de boeken van J.J. Voskuil. Maar het huidige onderzoeksinstituut – gehuisvest in een voormalige Coca-Colafabriek – ademt allang niet meer de stoffige sfeer van toen. Een kijkje in dit instituut maakt zichtbaar hoe de aloude collecties ingezet worde...

Italiaanse onderzoekers hebben aangetoond dat baby’s vlak na de geboorte al woordgrenzen herkennen in gesproken taal. Het is een sterke aanwijzing dat het belangrijkste ingrediënt van ons taalvermogen, het opdelen van grotere taaleenheden in kleinere, al bij geboorte aanwezig is.

Muziekles bij middelbare scholieren houdt bepaalde connecties in de hersenen intact, die normaal gesproken op deze leeftijd verminderen. Hierdoor blijven de hersenen gevoeliger voor subtiele klankverschillen die relevant zijn voor de taalvaardigheid. Dat blijkt uit Amerikaans onderzoek.

Het lijkt heel alledaags: het gebruik van ‘ja’ en ‘nee’ in taal. Toch valt aan dit onderwerp nog heel wat te onderzoeken voor een taalwetenschapper. In het Engels bijvoorbeeld is yes in sommige contexten dubbelzinnig, en dan zijn er ook nog talen waarin zelfs h...

Op allerlei manieren kun je woorden kracht bij zetten. Bijvoorbeeld door het gebruik van toevoegingen als heel, erg of een uitroepteken. Maar woorden die beelden en emoties oproepen, zoals metaforen, versterken nog meer, blijkt uit onderzoek van Christine Liebrecht.