De antieke wereld is doorspekt met mythes en legenden. Hoe verder je terug in de tijd gaat, hoe moeilijker het soms is om mythen en geschiedenis elkaar te scheiden. Veel verhalen zijn in de loop van de eeuwen een eigen leven gaan leiden. Sommige ontwikkelingen uit de oudheid worden te makkelij...

In Klassiek. Geschiedenis van de Grieks-Romeinse wereld van Anton van Hooff lopen mythen en geschiedenis soms door elkaar heen. Maar als je daar rekening mee houdt is het boek een prachtig en compleet verhaal over de klassieke oudheid.

Waarom ontstonden de allereerste beschavingen juist in gebieden als Mesopotamië, Egypte en Noord-China? Het klinkt wat tegenstrijdig, maar veel historici zien oorlog als een belangrijke beschavingsbrenger. In het tijdschrift PNAS onderbouwden Amerikaanse wetenschappers dit idee met een wiskund...

Sinds de Syrische bevolking begin 2011 in opstand kwam tegen het regime van president Assad is het geweld razendsnel geëscaleerd. Wie tegen wie vecht en waarom precies wordt steeds ingewikkelder. De beste manier om er iets van te begrijpen is door in de geschiedenis van het land te duiken, wan...

Hoe beleefden de veelal joodse gevangenen hun tijd in doorgangskamp Westerbork? Vaak heel anders dan hoe ze het zich later herinnerden. Dat blijkt uit een groot onderzoek van kampbrieven en verslagen van historica Eva Moraal. 20 september promoveert zij aan de Universiteit van Amsterdam.

Sinds de Syrische bevolking begin 2011 in opstand kwam tegen het regime van president Assad is het geweld razendsnel geëscaleerd. Wie tegen wie vecht en waarom precies wordt steeds ingewikkelder. De beste manier om er iets van te begrijpen is door in de geschiedenis van het land te duiken, wa...

Middeleeuwse kopiisten – professionele schrijvers die teksten kopieerden door ze over te schrijven – hadden vaak meer voor ogen dan alleen het maken van een nauwgezette kopie. Vooral bij teksten die bedoeld waren om hardop te worden voorgelezen pasten zowel kopiisten als gebruikers...

De Syrische president Bashar al-Assad waarschuwde onlangs dat een westerse militaire aanval op zijn land het hele Midden-Oosten in vuur en vlam zal zetten. De Syrische burgeroorlog is al lang niet meer beperkt tot alleen Syrië. Achter de schermen spelen twee landen een hoofdrol: Iran en Saoedi...

De Amerikaanse geheime dienst CIA heeft na een beroep op openbaarheidswetten documenten vrijgegeven waarin te lezen is wat het leger allemaal uitspookte in een afgesloten stuk woestijn dat bekend staat als Area-51. Onder andere werd het spionagevliegtuig U-2 daar getest. Dit supergeheime vlieg...

Neerlandicus Frits van Oostrom publiceerde dit jaar ‘Wereld in Woorden’, over de opbloeiende Nederlandse literatuur in de door rampen geteisterde veertiende eeuw. Hadden pest, overstromingen en klimaatverandering een positief effect op de ontluikende schrijfcultuur? En hoe gaat zo&...

Voor het NWO-project ‘Omstreden Democratie’ deden de afgelopen zeven jaar tientallen wetenschappers onderzoek naar het wel en wee van onze democratie. Wat voor nieuwe inzichten heeft dit opgeleverd? Kennislink sprak enkele belangrijke conclusies door met initiatiefnemer Remieg Aert...

Bijna 2000 jaar geleden verstopten verschillende joodse groeperingen, op de vlucht voor Romeinse legioenen, hun heilige teksten in grotten bij Qumran, aan de oevers van de Dode Zee. De ontdekking ervan in de vorige eeuw veranderde onze kijk op deze roerige tijd, toen ook Jezus leefde, radicaal...

De Duitser Johannes Gutenberg zette ergens tussen 1440 en 1450 voor het eerst in Europa individuele metalen letters achter elkaar om zo sneller dan ooit teksten te kunnen drukken. Al snel veroorzaakte de techniek een ware revolutie. Maar het leven van Gutenberg kende een hoop tegenslagen. R...

In de zeventiende eeuw lieten regenten vaak door dichters de loftrompet over zichzelf steken. Maar in tijden van politieke crisis maakten pamflettisten de elite belachelijk door juist hun ondeugden en wandaden te onthullen. Dat kon ver gaan, maar had een zelfcorrigerend werking. Zodra een sati...

Vaak wordt gedacht dat vrij en actief burgerschap zoals wij dat kennen zijn wortels heeft in de allereerste democratie: die van Athene. Maar actief burgerschap bij de oude Grieken had veel meer de kenmerken van een cultische religie, zoals die al eeuwen in gebruik was.

In de Verenigde Staten zijn verloren gewaande dagboeken van nazi-ideoloog Alfred Rosenberg teruggevonden. De bijna 400 pagina’s bestrijken de periode van 1936 tot 1944. De dagboeken kunnen belangrijke nieuwe inzichten geven in de geschiedenis van het Derde Rijk, zoals de interne machtsst...

Frankrijk is het land van de chateaux, de Côtes du Rhône en de superieure grand vin de Bordeaux. Maar over hoe en wanneer de hoogwaardige wijncultuur naar Frankrijk kwam was nog niet alles met zekerheid bekend. Modern archeologisch onderzoek in de streek rondom Montp...

Tegenwoordig staat Nederland internationaal bekend als een van de minst corrupte landen. Maar in zijn proefschrift laat historicus Ronald Kroeze (VU) zien dat de ontwikkeling van goed bestuur in ons land gepaard ging met corruptie en vriendjespolitiek.

Zeventig jaar na dato kunnen we de pijnlijke gebeurtenissen rond de bezetting en de Jodenvervolging nog altijd niet laten rusten. Dat blijkt nu Bart van der Boom, kritiek krijgt op zijn onderzoek ‘Wij weten niets van hun lot’, naar de Holocaust in Nederland. Het twistpunt: werkten ...

Als je de Amerikaanse naoorlogse buitenlandse politiek wilt begrijpen, is er één persoon die je zeker moet kennen: George F. Kennan. Zijn inzichten vormden Amerika’s anti-communistische beleid als geen ander. Maar Kennan’s ideeën werden misbruikt voor een agressieve wapenwedloop...

Nog altijd is veel over het ooit zo grootse rijk van de Maya-indianen in Centraal-Amerika in nevelen gehuld. De plotselinge ondergang van hun cultuur is een raadsel, maar dat geldt ook voor de vraag hoe hun beschaving ooit begon. Uit nieuw onderzoek blijkt dat dit laatste veel complexer is dan...

Het nieuwe Rijksmuseum maakt op allerlei manieren duidelijk dat het niet alleen een kunsthistorisch museum is, maar de hele geschiedenis van Nederland wil vertellen. De uitgave van het boek ‘De geschiedenis van Nederland in 100 voorwerpen’ past daar helemaal bij.

Wie heeft er schuld aan de financiële crisis? Moet er iemand boete doen? Het zijn voor politiek filosoof Rutger Claassen uitdagende vragen. “Dat wij met z’n allen die banken het idee hebben gegeven dat ze niet failliet konden gaan, gaf hen het gevoel dat ze in moreel opzicht alles ...

Op 17 april wordt aan Henkjan Honing, hoogleraar muziekcognitie aan de Universiteit van Amsterdam, het Distinguished Lorentz Fellowship uitgereikt. Honing gaat hiermee een jaar lang interdisciplinair onderzoek doen naar de bouwstenen van muzikaliteit. Want wat is muzikaliteit eigenlijk? En bes...

In 2013 is het 300 jaar geleden dat de Vrede van Utrecht een eind maakte aan een hele reeks verwoestende Europese oorlogen. Dit jubileum wordt in Nederland uitgebreid gevierd. Merkwaardig eigenlijk, want de Nederlandse Republiek was niet bepaald een winnaar aan de onderhandelingstafel.

Een onderzoeksgroep onder leiding van geneticus Sarah Geerards in Amsterdam gaat onderzoeken of er Nederlanders rondlopen die direct afstammen van Willem van Oranje. Dat daarbij mensen gevonden kunnen worden die genetisch meer verwant zouden kunnen zijn aan Willem van Oranje dan de huidige kro...

In 2006 presenteerde een commissie onder leiding van neerlancicus Frits van Oostrom de canon van de Nederlandse geschiedenis. Vijftig ‘vensters’ die iedereen van onze geschiedenis zou moeten kennen. Nu, zeven jaar later, meent historicus Chris van der Heijden dat die canon veel te ...

Griekse toneelspelers in de klassieke oudheid droegen vrijwel altijd een masker. Door die maskers was hun theater een heel andere beleving dan dat van ons. Bovendien weerspiegelden de maskers de wrede willekeur die volgens de oude Grieken hun samenleving beheerste.

Auschwitz, Bergen-Belsen of Dachau zijn slechts de top van een gruwelijke ijsberg. Amerikaanse onderzoekers zijn nu bezig alle Nazi-kampen in kaart te brengen. Het blijken er meer dan 42.500 te zijn geweest. Maar ‘Nazi-kamp’ krijgt wel een heel brede definitie.

Deze week zal paus en bisschop van Rome Benedictus XVI, aftreden. Al eeuwen is het zo dat wie de Heilige Stoel in het Vaticaan bezet, de onbetwiste leider is van de Rooms Katholieke kerk. Maar de kerk heeft zo veel bisschoppen. Waarom is juist die van Rome zo machtig geworden?