Neerlandicus Frits van Oostrom publiceerde dit jaar ‘Wereld in Woorden’, over de opbloeiende Nederlandse literatuur in de door rampen geteisterde veertiende eeuw. Hadden pest, overstromingen en klimaatverandering een positief effect op de ontluikende schrijfcultuur? En hoe gaat zo&...
Voor het NWO-project ‘Omstreden Democratie’ deden de afgelopen zeven jaar tientallen wetenschappers onderzoek naar het wel en wee van onze democratie. Wat voor nieuwe inzichten heeft dit opgeleverd? Kennislink sprak enkele belangrijke conclusies door met initiatiefnemer Remieg Aert...
Bijna 2000 jaar geleden verstopten verschillende joodse groeperingen, op de vlucht voor Romeinse legioenen, hun heilige teksten in grotten bij Qumran, aan de oevers van de Dode Zee. De ontdekking ervan in de vorige eeuw veranderde onze kijk op deze roerige tijd, toen ook Jezus leefde, radicaal...
De Duitser Johannes Gutenberg zette ergens tussen 1440 en 1450 voor het eerst in Europa individuele metalen letters achter elkaar om zo sneller dan ooit teksten te kunnen drukken. Al snel veroorzaakte de techniek een ware revolutie. Maar het leven van Gutenberg kende een hoop tegenslagen. R...
In de zeventiende eeuw lieten regenten vaak door dichters de loftrompet over zichzelf steken. Maar in tijden van politieke crisis maakten pamflettisten de elite belachelijk door juist hun ondeugden en wandaden te onthullen. Dat kon ver gaan, maar had een zelfcorrigerend werking. Zodra een sati...
Vaak wordt gedacht dat vrij en actief burgerschap zoals wij dat kennen zijn wortels heeft in de allereerste democratie: die van Athene. Maar actief burgerschap bij de oude Grieken had veel meer de kenmerken van een cultische religie, zoals die al eeuwen in gebruik was.
In de Verenigde Staten zijn verloren gewaande dagboeken van nazi-ideoloog Alfred Rosenberg teruggevonden. De bijna 400 pagina’s bestrijken de periode van 1936 tot 1944. De dagboeken kunnen belangrijke nieuwe inzichten geven in de geschiedenis van het Derde Rijk, zoals de interne machtsst...
Frankrijk is het land van de chateaux, de Côtes du Rhône en de superieure grand vin de Bordeaux. Maar over hoe en wanneer de hoogwaardige wijncultuur naar Frankrijk kwam was nog niet alles met zekerheid bekend. Modern archeologisch onderzoek in de streek rondom Montp...
Tegenwoordig staat Nederland internationaal bekend als een van de minst corrupte landen. Maar in zijn proefschrift laat historicus Ronald Kroeze (VU) zien dat de ontwikkeling van goed bestuur in ons land gepaard ging met corruptie en vriendjespolitiek.
Zeventig jaar na dato kunnen we de pijnlijke gebeurtenissen rond de bezetting en de Jodenvervolging nog altijd niet laten rusten. Dat blijkt nu Bart van der Boom, kritiek krijgt op zijn onderzoek ‘Wij weten niets van hun lot’, naar de Holocaust in Nederland. Het twistpunt: werkten ...
Als je de Amerikaanse naoorlogse buitenlandse politiek wilt begrijpen, is er één persoon die je zeker moet kennen: George F. Kennan. Zijn inzichten vormden Amerika’s anti-communistische beleid als geen ander. Maar Kennan’s ideeën werden misbruikt voor een agressieve wapenwedloop...
Nog altijd is veel over het ooit zo grootse rijk van de Maya-indianen in Centraal-Amerika in nevelen gehuld. De plotselinge ondergang van hun cultuur is een raadsel, maar dat geldt ook voor de vraag hoe hun beschaving ooit begon. Uit nieuw onderzoek blijkt dat dit laatste veel complexer is dan...
Het nieuwe Rijksmuseum maakt op allerlei manieren duidelijk dat het niet alleen een kunsthistorisch museum is, maar de hele geschiedenis van Nederland wil vertellen. De uitgave van het boek ‘De geschiedenis van Nederland in 100 voorwerpen’ past daar helemaal bij.
Wie heeft er schuld aan de financiële crisis? Moet er iemand boete doen? Het zijn voor politiek filosoof Rutger Claassen uitdagende vragen. “Dat wij met z’n allen die banken het idee hebben gegeven dat ze niet failliet konden gaan, gaf hen het gevoel dat ze in moreel opzicht alles ...
Op 17 april wordt aan Henkjan Honing, hoogleraar muziekcognitie aan de Universiteit van Amsterdam, het Distinguished Lorentz Fellowship uitgereikt. Honing gaat hiermee een jaar lang interdisciplinair onderzoek doen naar de bouwstenen van muzikaliteit. Want wat is muzikaliteit eigenlijk? En bes...
In 2013 is het 300 jaar geleden dat de Vrede van Utrecht een eind maakte aan een hele reeks verwoestende Europese oorlogen. Dit jubileum wordt in Nederland uitgebreid gevierd. Merkwaardig eigenlijk, want de Nederlandse Republiek was niet bepaald een winnaar aan de onderhandelingstafel.
Een onderzoeksgroep onder leiding van geneticus Sarah Geerards in Amsterdam gaat onderzoeken of er Nederlanders rondlopen die direct afstammen van Willem van Oranje. Dat daarbij mensen gevonden kunnen worden die genetisch meer verwant zouden kunnen zijn aan Willem van Oranje dan de huidige kro...
In 2006 presenteerde een commissie onder leiding van neerlancicus Frits van Oostrom de canon van de Nederlandse geschiedenis. Vijftig ‘vensters’ die iedereen van onze geschiedenis zou moeten kennen. Nu, zeven jaar later, meent historicus Chris van der Heijden dat die canon veel te ...
Griekse toneelspelers in de klassieke oudheid droegen vrijwel altijd een masker. Door die maskers was hun theater een heel andere beleving dan dat van ons. Bovendien weerspiegelden de maskers de wrede willekeur die volgens de oude Grieken hun samenleving beheerste.
Auschwitz, Bergen-Belsen of Dachau zijn slechts de top van een gruwelijke ijsberg. Amerikaanse onderzoekers zijn nu bezig alle Nazi-kampen in kaart te brengen. Het blijken er meer dan 42.500 te zijn geweest. Maar ‘Nazi-kamp’ krijgt wel een heel brede definitie.
Deze week zal paus en bisschop van Rome Benedictus XVI, aftreden. Al eeuwen is het zo dat wie de Heilige Stoel in het Vaticaan bezet, de onbetwiste leider is van de Rooms Katholieke kerk. Maar de kerk heeft zo veel bisschoppen. Waarom is juist die van Rome zo machtig geworden?
Zijn er ooit contacten geweest tussen de moderne mens en zijn harige geslachtsgenoot de Neanderthaler? Over die vraag is al lang discussie gaande in de wetenschap. Resultaten van nieuw onderzoek wijzen erop dat de Neanderthaler misschien wel veel eerder uitstierf dan tot nu toe gedacht. En noo...
Voor de Maand van de Geschiedenis, met thema Vorst & Volk, zet Kennislink het vorstenhuis en het ontstaan ervan even op de voorgrond. Nederland is sinds 200 jaar een koninkrijk. Wat gebeurde er in 1813 allemaal in ons land en daarbuiten?
De Republiek der Nederlanden had nauwelijks een centrale regering. Belangrijke staatstaken als oorlog voeren op zee werden noodgedwongen uitbesteed aan kapitalistische ‘ondernemers’. Die commerciële oorlogen waren tijdens de Gouden Eeuw een belangrijke bron van macht. Maar uiteinde...
Buiten vriest het dat het kraakt en ligt de sneeuw centimeters hoog: echt Hollands winterweer. Het perfecte moment om lekker binnen op de bank een historisch boek te lezen. Hier twee aanraders van de Geschiedenisredacteuren van Kennislink om de winter mee door te komen.
Hoe zag de muziekcultuur van Oost-Duitse jongeren ten tijde van de DDR eruit en hoe ging de communistische staat daarmee om? Om die vraag te beantwoorden dook Marlene Schrijnders, voormalig student Duitslandstudies aan de Universiteit van Amsterdam, de Berlijnse archieven in. Met haar onderzoe...
Steeds vaker vinden archeologen ten oosten van de Rijn in Duitsland restanten van Romeinse militaire nederzettingen. Dat duidt erop dat de Romeinen buiten de Limes, de versterkte grens van hun rijk, veel actiever waren dan gedacht.
Joep Leerssen won in 2008 de Spinozapremie, ook wel de ‘Nederlandse Nobelprijs’ genoemd. Hij kreeg de prijs voor zijn vernieuwende bijdragen aan de Europese Studies, cultuurnationalisme en de ‘imagologie’, de studie naar nationale stereotypen. Vier jaar later is Kennisl...
Scheepten de Columbus en de Spaanse ontdekkers van de Nieuwe Wereld de daar wonende indianen af met spiegeltjes en kraaltjes om zichzelf te verrijken met gouden bergen? Nee, zo ging het niet, betoogt Floris Keehnen, student Caribische Archeologie aan de Universiteit Leiden in zijn masterscript...
Vorige week werd in Amsterdam de replica-tentoonstelling ‘Toetanchamon, zijn graf en zijn schatten’ geopend. De ontdekking van zijn graf maakte Toetanchamon een van de beroemdste koningen uit het oude Egypte. En dat terwijl ‘Koning Toet’ geen groot heerser was, en er over zijn leven vrij weini...
