Ook zachte materialen bewegen synchroon
Christiaan Huygens zag al dat slingeruurwerken soms synchroon gaan bewegen. Wetenschappers hebben dit verschijnsel nu ook aangetoond bij reepjes kunststof.
Esther Thole studeerde met veel plezier scheikunde en rolde daarna zonder helder plan de ‘communicatie’ in. Het schrijven beviel zo goed, dat ze alweer jaren geleden besloot als zelfstandig wetenschapsjournalist en tekstschrijver te gaan werken. Dan kun je namelijk in heel veel verschillende onderwerpen duiken en dat doet ze het liefst. Als het gaat over chemie (in alle mogelijke vormen), eten, kunst of (wetenschaps)geschiedenis heb je haar aandacht meteen te pakken.
Voor NEMO Kennislink schrijft ze vooral over ‘levende systemen’. Over hoe leven werkt, over de chemische reacties en processen in alles wat leeft – van oerbacterie tot moderne mens – en hoe we dat als inspiratiebron kunnen gebruiken voor bijvoorbeeld nieuwe materialen, geneesmiddelen en productieprocessen. In 2018 verscheen haar boek ‘Makers van leven: hoe wetenschappers leven bouwen in het lab’ bij Maven Publishing.
Christiaan Huygens zag al dat slingeruurwerken soms synchroon gaan bewegen. Wetenschappers hebben dit verschijnsel nu ook aangetoond bij reepjes kunststof.
Is het eerste leven ontstaan op de bodem van de diepzee? Niemand die het zeker weet, maar Eloi Camprubi Casas probeert die omstandigheden na te bootsen. NEMO Kennislink nam een kijkje in zijn lab.
Gaten in de oceaanbodem boden ooit precies de juiste omstandigheden voor het ontstaan van leven. “In al het leven vinden we die omstandigheden terug.”
Vragenboeken zijn populair om kinderen van alles te vertellen over de wereld om ons heen. ‘Waarom voel ik niet dat de aarde draait?’ past goed in dat genre. Maar de vragen komen soms wat geforceerd over.
In het prachtig vormgegeven kinderboek ‘Een wereld vol ontdekkingen’ leer je van alles over fantastische uitvindingen die je (bijna) overal om je heen tegenkomt.
Van films over milieuproblemen word je meestal niet vrolijk. Daarom is de film ‘Ozone hole: how we saved the planet’ zo verfrissend. NEMO Kennislink recenseerde enkele van de meer dan zestig wetenschapsfilms op Inscience filmfestival.’
Zijn de piepkleine patronen in miljarden jaren oud gesteente op Groenland wel of niet het resultaat van heel vroeg leven? Ja, zeiden onderzoekers in 2016. Nee, zeggen onderzoekers nu.
Waar zouden we zijn zonder gist? Nergens, betoogt microbioloog Nicholas Money. Hij schreef een geestig boek over onze langdurige relatie met deze oeroude eencelligen.
Roxanne Kieltyka van de Universiteit Leiden hoort bij de ‘Talented Twelve’, de twaalf meest veelbelovende chemici wereldwijd. NEMO Kennislink sprak haar over vierkante moleculen en het kweken van stamcellen.
Bewegen kan op allerlei manieren. In Nature Chemistry laten chemici zien dat vorming van een intern gasbelletje al genoeg is om microcapsules netjes te laten opstijgen. Ze zien mogelijkheden voor transport op heel kleine schaal.
Een slimme combinatie van flexibele elektronica en zelfherstellende materialen betekent weer een stapje richting een kunstmatige ‘huid’ voor draagbare medische sensoren of protheses.
Nijmeegse chemici wilden bestuderen hoe een eiwit een bacterie tijdens de celdeling kan afknijpen zodat twee nieuwe cellen ontstaan. Maar de resultaten leveren aanknopingspunten om te begrijpen hoe ooit het allereerste leven kan zijn ontstaan.
Zowel de chemische industrie als de natuur kunnen niet zonder katalysatoren. Groningse chemici ontwikkelden een nieuwe manier om natuurlijke katalysatoren te ontwerpen met niet-natuurlijke bouwstenen.
Een groeiende stad kan met relatief minder infrastructuur toe, net zoals een olifant naar verhouding minder energie nodig heeft dan een muis. En de sterftecurves van beurgenoteerde bedrijven lijken sprekend op die van mensen. Met ‘Schaal’ zet Geoffrey West je gevoel voor verhouding...
Marileen Dogterom kijkt met de blik van een natuurkundige naar het krachtenspel in levende cellen. Ze krijgt de Spinozapremie voor haar onderzoek naar de krachten die het geraamte van de cel uitoefent.
Ilja Voets krijgt de KNCV Gouden Medaille 2019 voor haar creatieve materialenonderzoek. NEMO Kennislink dook eerder in het werk van Voets.
Drie hedendaagse Nobelprijswinnaars en een 19e-eeuwse Groningse wetenschapper zijn in ‘ECHT nano’ de belangrijkste gesprekspartners van wetenschapsjournalist Martijn van Calmthout.
Biomoleculair wetenschapper Joost Snijder is een van de winnaars van de Heineken Young Scientists Awards 2018. Hij gebruikt geavanceerde technieken om virussen beter te begrijpen.
Weefsels en organen bestaan uit grote aantallen cellen die onderling samenwerken en verbonden zijn. Dankzij zout en een laserstraal lukt het Britse onderzoekers om ook kunstmatige cellen aan elkaar te plakken. Weefsel is het nog lang niet, maar een eerste stap is gezet.
Om ook de allerkleinste onzuiverheden uit water te verwijderen, heb je membranen nodig met extreem kleine gaatjes. Jody Lugger promoveerde aan de TU Eindhoven op een manier om membranen zichzelf te laten vormen. Inclusief de piepkleine gaatjes.
De ontdekking van het Higgs-deeltje enkele jaren geleden was wereldnieuws. Maar waarom eigenlijk? In zijn boek ‘De melodie van de natuur’ neemt Ivo van Vulpen je aan de hand in de zoektocht naar dit illustere deeltje.
Schuim lijkt vaak een bijkomstigheid – soms gewenst, soms niet. Voor hoogleraar Jan Vermant is schuim een fascinerend fenomeen waarvan hij de fundamenten wil doorgronden. “Schuim is moeilijk omdat er zoveel verschillende factoren een rol spelen.”
Cholesterol is een goede bouwsteen. Het vormt van nature nanodeeltjes om ladingen te vervoeren. Chemicus Willem Mulder wil die deeltjes gebruiken om het afweersysteem te stimuleren of juist te remmen.
In een cel ligt het DNA er nogal rommelig bij. Best gek voor zoiets belangrijks. Maar als de cel gaat delen, is al het DNA keurig ingepakt. Hoe doet de cel dat? Onderzoekers van de TU Delft hebben nu gefilmd hoe het eiwit condensin de lange slierten DNA netjes ordent.
Door te kijken naar de combinatie van gassen in de atmosfeer kun je bepalen of er leven is op een andere planeet, zeggen onderzoekers. Klopt die chemisch gezien niet, dan is dat misschien een teken van leven.
Zorgden metalen ervoor dat leven op aarde ontstond? Claudia Bonfio zoekt verbanden tussen het leven zoals we dat nu kennen en de chemische reacties die plaatsvonden op aarde voordat er leven was.
Een goochelende chemicus of een chemisch onderlegde goochelaar? David Leigh is het allebei. “Een goocheltruc herinnert wetenschappers eraan dat je geen idee hebt wat er gebeurt tussen je beginpunt en waar je eindigt.”
Veel mensen overleven een hartinfarct, maar de schade aan hun hart is blijvend. Amerikaanse onderzoekers hebben een gel ontwikkeld die in het hart geneesmiddelen afgeeft. In muizen zorgt dit voor de aanmaak van nieuwe, gezonde spiercellen.
De film Photon wil je alles laten zien over het ontstaan van het universum, het leven en de moderne mens. Dat pakt niet goed uit. De beelden zijn prachtig, maar de maker wil te veel vertellen. Na een veelbelovend begin raak je als kijker de draad volledig kwijt.
Een jas die je onzichtbaar maakt voor camera’s, kleding die kippenvel krijgt en robotroofdieren die gevaarlijke rupsen eten. NEMO Kennislink neemt een kijkje bij twee tentoonstellingen van de Dutch Design Week.
Na een looptijd van vijf jaar is het Miller-Urey-experiment uit NEMO geanalyseerd. Net als in het originele experiment, zijn ook nu weer ‘bouwstenen van leven’ gevormd.
De Nobelprijs voor de Scheikunde 2017 is toegekend aan Jacques Dubochet, Joachim Frank en Richard Henderson voor de ontwikkeling van de cryo-elektronenmicroscopie.
Eenvoudige chemische reacties leverden op de jonge aarde de bouwstenen voor het eerste leven. De Britse chemicus John Sutherland bootst die reacties experimenteel na. “Wij denken maar al te graag dat we bijzonder zijn.”