Uitstoot CO2 neemt nauwelijks meer toe

De groei in CO₂-uitstoot door de mens is wereldwijd aan het stagneren. Toch steeg de concentratie van dit broeikasgas in de lucht juist sneller dan ooit gemeten. De schuldige is de natuur, die afgelopen jaar minder CO₂ uit de lucht haalde dan gebruikelijk.

14 november 2016

Prinses Amalia windmolenpark. — Het Prinses Amalia windmolenpark, op ruim 23 km voor de kust van IJmuiden.
Ad Meskens

De hoeveelheid koolstofdioxide die de mens in de atmosfeer brengt, neemt al drie jaar nauwelijks meer toe. Tussen 2004 en 2013 ging er gemiddeld nog elk jaar 2,4 procent meer CO₂ de lucht in, daarna stokte de groei. In 2015 bleef de uitstoot zelfs constant, terwijl de economie met 3,1 procent groeide. Dat blijkt uit het Global Carbon Budget 2016: de jaarlijkse CO₂-boekhouding, opgesteld door een internationaal team van 67 klimaatwetenschappers. Vandaag publiceren zij het rapport in het vakblad Earth System Science Data.

Met name in China nam de groei in CO₂-uitstoot fors af. De Chinezen verstookten minder steenkolen dan voorheen, en kregen de totale uitstoot in 2015 daarmee zelfs iets omlaag. Ook de Verenigde Staten en Europa wisten hun CO₂-uitstoot de afgelopen jaren te reduceren. “Het lijkt er op dat efficiënter energiegebruik en het vervangen van fossiele brandstoffen door alternatieve bronnen effect beginnen te sorteren”, zegt Guido van der Werf, klimaatwetenschapper aan de Vrije Universiteit Amsterdam en mede-opsteller van het rapport. “We zitten nu voor het eerst onder het meest pessimistische scenario van het IPCC, wat de uitstoot betreft.” In ontwikkelingslanden als India nam de uitstoot wel nog steeds toe.

El Niño

De concentratie CO₂ in de lucht groeide intussen gestaag door – in 2015 opmerkelijk genoeg zelfs sneller dan ooit, sinds het begin van de metingen. “Om deze groei te stoppen zou de CO₂-uitstoot omlaag moeten naar nul”, zegt Van der Werf. Bovendien werkte de natuur niet mee: de bomen, bodems en oceanen haalden het afgelopen jaar minder CO₂ uit de lucht dan gebruikelijk. Eén van de hoofdschuldigen hiervoor was het weersverschijnsel El Niño, dat de wind en oceaanstroming beïnvloedt. Zo bleven de jaarlijkse bosbranden in Indonesië door El Niño veel langer aanhouden dan anders. De rook die hierbij vrijkwam was eind 2015 een grotere bron van broeikasgassen dan de gehele Verenigde Staten produceerde.

Mag hergebruikt worden in andere KL-artikelen. — Zal de uitstoot van broeikasgassen weer gaan toenemen? File op de A28 in Amersfoort
Bouke van Balen, Amersfoort (voor Kennislink)

Toekomst

Over hoe het verder zal gaan, is moeilijk iets te zeggen. Zowel de natuur als de mens gedragen zich grillig. Zo was de lage efficiëntie waarmee natuurlijke processen in 2015 CO₂ uit de lucht haalden een breuk in de trend. In de tien jaar tot 2014 namen de bomen juist meer koolstofdioxide op dan daarvoor, en groeide de CO₂-concentratie in de atmosfeer trager. Dit blijkt uit een artikel in Nature Communications, dat toevalligerwijs ook deze week uitkwam. “Of de afname in de groei van de menselijke uitstoot wel op een trend wijst, weet niemand”, zegt Van der Werf.

Metingen en modellen

Het Global Carbon Budget is gebaseerd op een combinatie van onder meer metingen aan CO₂-gehaltes, satellietwaarnemingen aan landgebruik zoals bebossing en bosbranden, de registratie en statistische analyse van menselijke activiteiten waarbij CO₂ wordt uitgestoten, en modelresultaten.

Bart Verheggen, als klimaatwetenschapper werkzaam aan het Amsterdam University College en niet betrokken bij het onderzoek, denkt er net zo over. “Het is allemaal een beetje koffiedik kijken.” Wat gaat de nieuwe president van Amerika bijvoorbeeld doen, die klimaatverandering als een hoax beschouwt?

Positief vindt Verheggen dat de uitstoot langzamer ging terwijl de economie groeide. “Dat betekent dat de economie minder afhankelijk van CO₂-uitstoot is geworden.” Wel wijst hij er op dat er weliswaar minder steenkool is gebruikt, maar dit voornamelijk vervangen is door aardolie – meer dan door duurzame bronnen. “Daarmee stoot je nog steeds CO₂ uit, zij het wat minder. Als de energievraag weer toeneemt, gaat ook de uitstoot dus weer omhoog.” Om de klimaatverandering te beperken zullen de CO₂-emissies echter met meer dan 80% gereduceerd moeten worden, zegt Verheggen, en het duurt tienduizenden jaren voor de CO₂ die wij in de lucht brengen er door de natuur is uitgehaald.

Bronnen:

Le Quéré e.a., Global Carbon Budget 2016, Earth System Science Data, 8, 1–45, doi:10.5194/essd-8-1-2016
Keenan e.a., _Recent pause in the growth rate of atmospheric CO2 due to enhanced terrestrial carbon uptake _, Nature Communications (2016), DOI:10.1038/ncomms13428