Naar de content

Nadert het einde voor de bitcoin?

Het organisatorische en technische gerommel achter de cryptovaluta

Antanacoins, Flickr

De bitcoin-hype lijkt voorbij en toch haalde de digitale munt de headlines toen de Australische programmeur Craig Wright zich bekendmaakte als de roemruchte bedenker van het bitcoin-protocol. Maar het rommelt in de bitcoin-gemeenschap. Volgens sommigen is het technische faillissement van de munt aanstaande. “Ik denk niet dat de munt te redden is.”

Echtscheiding in bitcoinland

Terwijl iedereen vrolijk doorbetaalde met bitcoin, sluimerde er onder ontwikkelaars al zo’n twee jaar een conflict over de toekomst van de digitale munt. Dit leidde begin augustus 2017 tot een opsplitsing van de bitcoin. Het heeft er nu een klein broertje bij: bitcoin cash. De splinternieuwe valuta heeft met ongeveer 250 euro per bitcoin cash ongeveer een tiende van waarde van de oude bitcoin. Die laatste blijft gewoon bestaan nadat het de afgelopen maanden zelfs weer een behoorlijk spectaculaire waardestijging meemaakte.

De splitsing heeft te maken met de capaciteit van bitcoin. Terwijl een groep ontwikkelaars de capaciteit (van zo’n zeven transacties per seconde) graag vergroot om de munt betere groeikansen te geven, vreest het andere kamp dat een groter betalingsvolume (dat leidt tot grotere blocks, zie onderstaand kader Puzzelen met betalingen) ervoor zorgt dat er minder mensen in staat zijn transacties te controleren. Het succes van de nieuwe munt zal afhangen van het aantal gebruikers dat het weet te trekken. Een aantal online handelsplaatsen heeft al laten weten niet mee te werken met de bitcoin-afsplitsing.

Dit artikel is onderdeel van een tweeluik. Lees ook over het dark web en witwassen van geld met de bitcoin.

Satoshi Nakamoto is volgens velen ronduit briljant. In 2008 publiceerde hij op een internetforum een artikel waarin hij het principe van een nieuwe digitale muntsoort beschrijft: de bitcoin. Tot op de dag van vandaag houdt het protocol stand, en vormt het technische hart een digitaal betaalmiddel dat wereldwijd misschien wel door honderdduizenden mensen wordt gebruikt (de schattingen lopen sterk uiteen). Alleen, nog steeds weet niemand wie Nakamoto is. De naam is vrijwel zeker een pseudoniem voor een of meerdere personen.

Vorige week claimde de Australische computerwetenschapper Craig Wright dat híj Nakamoto is en leverde daarvoor bewijs in de vorm van een soort digitale handtekening die alleen Nakamoto zou kunnen maken. Een belangrijke bitcoin-ontwikkelaar bevestigde het bericht van Wright, veel anderen trekken het in twijfel. Hoe dan ook klopt het technische hart van de bitcoin nog steeds, maar inmiddels is wel duidelijk dat het een patiënt met verschillende kwalen is.

Ziet er mooi uit, zulke fysieke bitcoins. Ze zijn echter waardeloos; een echte Bitcoin is niets meer dan een paar bits op je computer, die dan wel weer duizenden euro’s kunnen opleveren.

Antanacoins, Flickr

Bottleneck

De organisatie is versnippert in verschillende kampen die elkaar ‘bestrijden’. Terwijl het ene kamp de capaciteit van het langzaam vollopende bitcoin-netwerk graag wil vergroten, houdt de rest het graag bij het oude. “En al zou je het willen, dit ís bovendien erg lastig te schalen”, zegt Jaap-Henk Hoepman, universitair hoofddocent van de afdeling Digital Security van de Radboud Universiteit. “Ik denk eigenlijk dat de bitcoin in deze vorm op zijn einde zal lopen.”

Het capaciteitsprobleem werd uitgebreid behandeld in een artikel van voormalig bitcoin-ontwikkelaar Mike Hearn. De basis van het probleem ligt in het feit dat alle transacties met bitcoins moeten worden gecontroleerd op legitimiteit. Dat wordt gedaan door een wereldwijd netwerk van computers die elke tien minuten een aantal overboekingen controleren. In die tien minuten moeten de informatie over die transacties door het netwerk zijn verspreid en gecheckt (zie kader Puzzelen met betalingen hieronder).

Hearn legt uit dat dit systeem in de huidige vorm een bottleneck vormt, waardoor bitcoin-transcaties op drukke momenten traag – hij suggereert wachttijden van soms uren – worden afgehandeld. In de praktijk zou het bitcoinnetwerk niet meer dan drie transacties per seconde kunnen verwerken. Dat is een fractie van de geclaimde maximumcapaciteit van het betaalnetwerk van bijvoorbeeld VISA: 56000 betalingen per seconde.

De vraag is of het bitcoinnetwerk sneller kan. Waarom worden er überhaupt maar zo’n duizend tot tweeduizend transacties per tien minuten verwerkt? Het heeft alles te maken de zogenoemde blockgrootte (zie kader Puzzelen met betalingen) die door de programmeurs van bitcoin in een pril stadium van de munt op een megabyte is gezet. Zo’n ‘block’ is het stukje data dat alle miners via het bitcoinnetwerk in tien minuten moeten krijgen en verwerken. Als de oplossing van zo’n block is gevonden liggen de transacties die erin zitten vast.

Puzzelen met betalingen

In het betalingsverkeer in het algemeen is het noodzakelijk dat overboekingen gecontroleerd worden. Normaal gesproken doen banken dat. Bij de bitcoin kan iedereen met een computer en internet controleren, je bent dan een zogenoemde miner. Deze miners controleren continu alle transacties die met bitcoin worden gedaan, en worden voor hun moeite beloond met de uitgifte van nieuwe bitcoins.

De miners vormen een groot netwerk waarin gedane bitcointransacties worden verzameld en verspreid. Overboekingen zijn steeds verpakt in een zogenoemd block van hoogstens een paar duizend transacties, daarnaast bevat het een soort cryptografische puzzel in die de miners zo snel mogelijk dienen op te lossen.

Degene die dat het snelst doet ontvangt de eerder genoemde nieuwe bitcoins. Een block is maximaal een megabyte groot en de puzzel die erin zit wordt gemiddeld na tien minuten door een van de vele miners op de wereld gevonden. In de puzzel zitten op een slimme manier de transacties van het ‘vorige block’ verwerkt. Zo worden alle transacties gecontroleerd op correctheid.

Programmeur Hearn hekelt het feit dat de grootte van een block nog steeds vaststaat op een megabyte, en dat terwijl bij een groeiend aantal transacties zo’n block vol raakt en er als het ware een file van transacties ontstaat. Hearn zegt dat er om verschillende redenen niet wordt toegestaan dat de grootte van een block verruimd wordt.

Zo zouden een aantal bitcoinminers bang zijn om te groeien. Meer transacties en een verruimde blockgrootte betekent namelijk meer datastromen in het netwerk. En dat kan een probleem vormen voor sommige miners. Ze hebben last van de zogenoemde ‘Great Firewall of China’: de door de Chinese overheid afgeknepen internetverbinding met de rest van de wereld. Deze muur zorgt ervoor dat een deel van de miners soms langer moet wachten op informatie uit het netwerk en daarmee tijd en geld verliezen. Tot slot zijn de betrokkenen volgens Hearn huiverig om überhaupt dingen te veranderen, bang om investeerders af te schrikken.

De koers van de bitcoin in dollars door de jaren heen. Eind 2013 explodeerde de waarde van de digitale munt, om daarna behoorlijk in waarde te fluctueren.

bitcoin.de

Rek

Of het aanpassen van de blockgrootte nu onwil is of niet, volgens Hoepman ís de capaciteit van het netwerk ook lastig op te schalen. “Als je een block groter wil maken dan moet zich eigenlijk iedereen in het netwerk zich tegelijk aan die nieuwe regels houden, dat heeft behoorlijk wat voeten in de aarde. Het is verder de vraag hoeveel dat gaat oplossen. In de praktijk blijkt het nog best wel veel tijd te kosten om alle data op tijd (binnen die tien minuten – red.) bij de miners te krijgen. Met grote blokken gaat dat alleen nog maar langer duren.”

Dat lijkt misschien een beetje raar, want zijn we op internet niet gewend aan het moeiteloos downloaden van gigabytes aan data in een mum van tijd? Toch geeft Hoepman aan dat het decentrale netwerk van de bitcoin, waarin iedereen de stukjes data aan elkaar moet doorgeven, niet zo snel is als bijvoorbeeld het downloaden of streamen van een video.

Er zit nog wel wat rek in de capaciteit van de bitcoin, zegt Hoepman. “Een paar keer sneller kan het vast nog wel, maar als je écht veel transacties wilt gaan verwerken dan moet je gaan kijken hoe je die transacties sneller controleert en tot een consensus in het netwerk komt”, zegt Hoepman. “Dit systeem is op deze manier gewoon lastig te schalen naar de grootte van het wereldwijde betalingsverkeer.”

Met rekenkracht komt macht in het bitcoinnetwerk.

flickr.com, Intel Free Press via CC BY-SA 2.0

Ondemocratisch

Verder is er op het ‘democratische’ principe van de bitcoin wel wat af te dingen. Een groot deel van de rekenkracht die nodig is om de blockchain te controleren is namelijk in handen van slechts enkele partijen, geconcentreerd in China. En met rekenkracht komt macht.

“Alle betalingen gaan goed zolang de miners gewoon hun werk doen”, zegt Hoepman. “Maar als degene met een meerderheid in rekenkracht opeens iets anders doet (bijvoorbeeld besluit om transacties weg te laten – red.) dan heb je een probleem. Hetzelfde geldt eigenlijk voor de ontwikkelaars, die zouden zomaar kunnen bepalen dat de bitcoin niks meer waard is. Er werd altijd gezegd dat niemand volledige macht had over de bitcoin, maar dat is onzin. De ontwikkelaars en (meerderheid van) de miners bepalen de regels.”

Hoe heeft de macht zich zo kunnen concentreren? Hoepman heeft wel een idee. “Iedereen kan bitcoins minen, maar als je dit op grote schaal wilt doen dan moet je onvermijdelijk investeren in computerparken”, zegt hij. “En investeerders spreiden hun risico’s graag. Dat kan door in een collectief te werken. Dingen gaan vanzelf ophopen en dat is hier dus ook uitgekomen.”

Van geld naar nieuwe toepassingen

Hoepman vindt het opmerkelijk dat er zoveel geld in de bitcoin is geïnvesteerd, terwijl er volgens hem vanaf het begin al duidelijk was dat er technisch zwakheden waren. “Ik denk eigenlijk dat de munt nu niet meer te redden is”, zegt hij.

Ook kadaster-gegevens kun je met de blockchain-technologie opslaan.

tdlucas5000

Maar volgens hem kan de technologie waarop de bitcoin rust nog wel op andere vlakken ingezet worden. Bijvoorbeeld voor het veilig opslaan van eigendomsrechten. In Honduras loopt bijvoorbeeld een pilot voor het opslaan van kadastergegevens met behulp van een blockchain. “Het is grappig om te zien dat nu de bitcoin over zijn hype heen is, er meteen nieuwe partijen op heel andere gebieden opstaan. Ook al vind ik het nog niet duidelijk of de technologie de oplossingen biedt voor dit soort problemen.”

ReactiesReageer