Naar de content

Liefde

Het klinkt zo simpel: je zoekt een partner en versiert die. Je wordt verliefd en begint een relatie. Maar heb je pech, dan gaat er iemand vreemd en eindigt het in tranen en echtscheidingspapieren. Tijd voor een dossier over alle aspecten van de liefde, van de grote hoogten tot de diepe dalen.

Er is geen onderwerp zo vaak en veel bezongen en beschreven als de liefde. Geen onderwerp wekt zoveel passie op, en is zo universeel. Liefde voor je kind, je huisdier, je God. Maar de kroon spant toch wel de romantische liefde. Met Valentijnsdag voor de deur maken miljoenen mensen over de hele wereld zich weer op om per kaart, brief of bloem hun liefde en genegenheid te tonen. Maar wat zegt de wetenschap over de liefde? Van partnerkeuze tot het huwelijk, van flirten tot ontrouw en van verliefdheid tot echtscheiding: je leest erover in dit dossier.

Twee personen dansen en lachen buiten. De achtergrond is wazig.
moriza, CC by-nc 2.0

Partnerkeuze

“Gaat heen en vermenigvuldigt u!”, sprak God volgens de Bijbel tot Adam en Eva in het hof van Eden. Gezien het feit dat er tegenwoordig zo’n 6 miljard mensen op aarde rondlopen, blijkt dit gebod niet tegen dovemans oren gesproken: met dat vermenigvuldigen zit het wel snor. De kneep zit ‘m echter in de gebeurtenissen tussen het heengaan en de vermenigvuldiging.

Een van die dingen die gebeuren tussen heengaan en vermenigvuldiging is dat de juiste partner moet worden gekozen. En hoewel we natuurlijk allemaal weten dat echte schoonheid van binnen zit, wordt de eerste schifting gebaseerd op uiterlijk. Het meest succesvol zijn vrouwen met een gave huid, een dunne taille en brede heupen. Een een volle borst. Mannen zien we het liefst breedgeschouderd en in een duur pak, hoewel een fijne lage stem ook wonderen doet.

Naast een biologische heeft partnerkeuze natuurlijk ook een maatschappelijke en culturele kant. Waarom halen jonge Turken en Marokkanen die in Nederland zijn opgegroeid hun levenspartner nog zo vaak uit het land van hun ouders en voorouders? Het nog steeds grote aantal importhuwelijken wekt bezorgdheid. Hoewel de tweede generatie jongeren niet massaal worden uitgehuwelijkt – ze benadrukken dat het hun eigen keuze is – komen toch onverwacht veel echtelieden uit Turkije of Marokko.

  • Liefde op maat (Kennislinkartikel)
  • Verbod op importhuwelijk werkt niet (Kennislinkartikel)
  • Discussie over neef-nicht huwelijk (Kennislinkartikel)

Flirten en versieren

Bijna iedereen is op zoek (geweest) naar die ene ware grote liefde. En we doen toch een moeite om in die zoektocht zo goed mogelijk uit de bus te komen. Bijvoorbeeld door een goede openingszin te verzinnen om iemand mee aan te spreken. Verspilde moeite, blijkt echter uit onderzoek. Je lichaam doet het eigenlijke werk: feromonen, non-verbalen signalen, hormonen, de geur van je zweet. Bij flirten komt een hoop kijken, en het goede nieuws is dat je daar eigenlijk niks voor hoeft te doen.

Je hoeft trouwens niet dichtbij iemand te zijn om iemand te kunnen versieren. Ook zonder de juiste stofjes en lichaamstaal kun je begeerlijk overkomen. Door lichaamstaal te vervangen door een lachende emoticon bijvoorbeeld. Want uit onderzoek is gebleken dat de zender van een SMS begeerlijker wordt als hij of zij ‘lacht’ met smileys, net als wanneer je tijdens een echte flirt – ‘in real life’ – veel lacht. En er zijn nog meer mogelijke flirttechnieken die tijdens het SMS’en prima te gebruiken zijn om iemand te versieren…

Liefde maakt blind, en dat is soms wel zo nuttig.

Verliefdheid

Verliefd zijn geeft vleugels. Zo rende Gerard Nijboer in 1980 een record op de Amsterdamse marathon dat pas in 2003 zou worden verbeterd. Hij had net zijn huidige vrouw ontmoet. Wat recenter zagen we schaatsster Margot Boer bijna wekelijks persoonlijke records rijden. Desgevraagd verklaarde zij net verliefd te zijn geworden. Rest de vraag waar die vleugels vandaan komen. De biologie en de hersenwetenschappen lijken er nog niet over uit te zijn.

Helaas kennen we naast gevleugelde liefde ook onmogelijke liefde. Romeo en Julia staan waarschijnlijk bekend als het meest tragische liefdespaar uit de westerse geschiedenis. Maar onmogelijke liefdes heb je overal. Bijvoorbeeld in Pakistan, waar twee jonge mensen, Shaista Almani en Balakhsher Maher, tegen de wil van hun stam trouwden en daarmee onrust veroorzaakten in het hele land. Een soort Romeo en Julia in Pakistan, maar dan waargebeurd.

En nog een onmogelijke liefde: een heidense soldaat in dienst van het Romeinse leger en een Christelijke vrouw vielen zo’n 2000 jaar geleden als een blok voor elkaar en werden – ondanks de religieuze obstakels – toch gehuwd door een priester genaamd Valentijn. Hij verloor voor deze onmogelijke liefde wel zijn hoofd. Dat gebeurde op 14 februari, vandaar dat we op deze dag nog steeds Valentijnsdag vieren.

Goed, nog één onmogelijke en verboden liefde dan (zodat we ons schaamteloos kunnen verkneukelen over het ongeluk van een ander). Dit keer uit de Middeleeuwen: de gedoemde relatie tussen filosoof Abelard en zijn begaafde studente Heloïse, wiens oom zo boos was over het geheime liefdeshuwelijk, dat hij de filosoof castreerde. Hun liefde bleef gelukkig bewaard, in liefdesbrieven. Geschreven in het begin van de twaalfde eeuw, en acht eeuwen later pas ontdekt.

  • Liefde in brieven (Kennislinkartikel)

Verliefden die wél samen (mogen) zijn, gebruiken vaak koosnaampjes om hun affectie uit te drukken. Suikerbeessie, moppie, snoepje: ze zijn allemaal bedoeld om de ander in vervoering te brengen. De tederheid spat ervan af, maar of ze ook zo origineel zijn is nog maar de vraag.

En wat is er romantischer dan lieve woordjes fluisteren, terwijl je samen met hem of haar naar de sterren kijkt? De ruimte zit vol symbolen van liefde. Astronomen hebben rozen gevonden in de ruimte en hartjes op andere planeten. Aan boord van ruimtestation ISS is zelfs al een trouwerij geweest. Misschien een idee voor Valentijnsdag? Een romantische reis langs verliefde plekjes in het heelal…

Candida Performa, CC by 2.0

Relaties en huwelijk

De meeste relaties beginnen met verkering. Vooral pubers blijken hier goed in te zijn: aan het eind van de adolescentie heeft 40% verkering. Natuurlijk gaan niet al deze pubers trouwen met hun vriend of vriendin, maar deze vroege relaties hebben wel invloed op hoe ze later als volwassenen met het serieuzere werk omgaan. We maken namelijk schema’s – onbewuste denkbeelden en –patronen – aan en die bepalen hoe we ons gedragen in een relatie. Een van die denkbeelden: seks zonder liefde is nog steeds niet ‘hot’, ook niet onder jongeren.

En wat nu als we eenmaal verzeild zijn geraakt in zo’n serieuze, volwassen relatie? John Gottman deed jarenlang onderzoek naar succesvolle en minder succesvolle stellen, die hij in zijn ‘love lab’ stopte. In dit Big Brother achtige laboratorium werden paren geobserveerd terwijl ze ruzieden, het weer goedmaakten en de dagelijkse dingen deden. Daar werd de wetenschap een hoop wijzer van, en Gottman formuleerde zeven pijlers van een goede relatie. Het goede nieuws: bijna iedereen kan het leren en volgens Gottman hoef je er niet voor in therapie. Ook onderzoekers van de VU hebben een prachtig mooie checklist samengesteld over de kunst van bij elkaar blijven.

Gottman heeft het trouwens niet bij zijn zeven pijlers gelaten. Wie denkt dat de wiskunde niet kan helpen bij relatieproblemen, komt bedrogen uit. Wiskundige James Murray ontwikkelde samen met psycholoog John Gottman een model dat verrassend nauwkeurig kan voorspellen of een huwelijk standhoudt of niet.

Wie toch liever op zijn eigen oordeel dan op de wiskunde vertrouwt: kies een partner die heel erg op je lijkt. Niet qua uiterlijk, maar wel wat opleidingsniveau, achtergrond en idealen betreft. Want – alle mythes over opposites attract ten spijt – uit psychologisch onderzoek blijkt dat we vooral gelukkig blijven met iemand die ontzettend goed bij ons past.

  • Je bent zo mooi anders (Kennislinkartikel)

Trouw en ontrouw

Helaas is het niet allemaal rozengeur en maneschijn in relatieland. De kans dat je ooit in een relatie wordt bedonderd loopt op tot 76%. En een kwart van ons gaat zelf ooit vreemd. Volgens de evolutiepsychologen is dat allemaal heel logisch: mannen verzekeren zich door vreemd te gaan van veel nakomelingen bij verschillende vrouwen, en vrouwen regelen op hun beurt weer mannen om voor hen te zorgen tijdens het dragen, baren en zogen van de kinderen. Toch keurt onze cultuur vreemdgaan af. Is dat wel terecht?

Echtscheiding

Het is een makkelijke stap van ontrouw naar echtscheiding. In Nederland loopt ongeveer 1 op de 3 huwelijken op de klippen. Weer 1 op de 3 daarvoor loopt stuk vanwege ontrouw van een of beide partners. Nadat de beslissing tot scheiden is genomen moet er een hoop geregeld en veranderd worden door de ex-geliefden, zeker als er kinderen zijn. Vroeger werd vaak gezegd dat kinderen beter af zijn met gescheiden ouders dan met ruziënde ouders. Nieuw onderzoek wijst uit dat echtscheiding voor de kinderen grote problemen met zich mee kan brengen. Meditatie, ouderschapscursussen of ondersteuningsprogramma’s voor de kinderen kunnen mogelijk helpen bij het verlichten van gevolgen van scheidende ouders.

Vaak wordt na een echtscheiding gekozen voor co-ouderschap. Tegenstanders zeggen dat het steeds weer afscheid nemen, heimwee naar de andere ouder en gebrek aan continuïteit nadelig zijn voor het kind. Wetenschappelijk bewijs is hier echter niet voor. Co-ouderschap blijkt trouwens ook niet beter dan andere regelingen: het is vooral belangrijk dat de ouders ook na een scheiding nog een goede relatie met elkaar hebben.

Natuurlijk gaan niet alleen Nederlanders scheiden. In Egypte bijvoorbeeld heeft een recente wet het voor moslimvrouwen makkelijker gemaakt om bij hun man weg te gaan. Maar wat dan? Een nieuw huwelijk ligt het meest voor de hand, liefst met een al getrouwde man. Over de onverwachte effecten van een ‘progressieve’ islamitische wet.

Lees meer over de liefde

  • Dossier Liefde bij Psychologie Magazine (niet heel wetenschappelijk, wel leuk)
  • Dossier Taal van de liefde bij Genootschap Onze Taal (met alles over koosnamen, sekswoorden en liefdespoëzie)
  • Alles over seks in het speciale Kennislinkthema
ReactiesReageer